Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

in ancoris

  • 1 ancora

    ancora, ae, f. (ἄγκυρα), der Anker, I) als Schiffsgerät: ancoram iacere, Afran. fr. u. Caes., ponere, Liv., u. poet. figere od. pangere, Ov., Anker werfen: ancoram tollere, lichten, Caes.; dah. übtr. = aufbrechen, Varr.: ancoram praecīdere, kappen, Liv.: ancoram moliri, aufwinden, Liv.: in alto navem destituere ancoris, Naev. com. fr.: onerarias naves ad ancoras deligare, Caes.: navem in ancoris tenere, Nep.: navis in ancoris consistit, Caes., in ancoris stat, Liv.: consistere ad ancoram, vor Anker liegen, Caes.: resolutis oris in ancoras evehuntur, weil die (vom Hinterdeck aus ans Land gehenden) Taue gelöst wurden, so schossen die Schiffe auf die (vom Vorderdeck ausgeworfenen u. nicht zu gleicher Zeit gelichteten od. gekappten) Anker, Liv.: ancora ictu ipso excussa e nave sua, Liv. – Bildl., ultima fessis ancora Fabius, Notanker, Sil. 7, 24; vgl. Ov. trist. 5, 2, 42: spem tamquam ancoram praefigere in desiderio terrae illius, Augustin. enarr. in psalm. 42, 2. – II) der Anker = die Klammer (vgl. 1. ancon no. I, d), ferrea, Pallad. 1, 40, 5. – / Über die Schreibung anchora in Hdschrn. u. Ausgg. s. Wagner Verg. Aen. 6, 902 not. crit. Schneider Caes. b.G. 3, 13, 5 not. crit.: agcora angef. von Varr. b. Prisc. 1, 39.

    lateinisch-deutsches > ancora

  • 2 ancora

    ancora, ae, f. (ἄγκυρα), der Anker, I) als Schiffsgerät: ancoram iacere, Afran. fr. u. Caes., ponere, Liv., u. poet. figere od. pangere, Ov., Anker werfen: ancoram tollere, lichten, Caes.; dah. übtr. = aufbrechen, Varr.: ancoram praecīdere, kappen, Liv.: ancoram moliri, aufwinden, Liv.: in alto navem destituere ancoris, Naev. com. fr.: onerarias naves ad ancoras deligare, Caes.: navem in ancoris tenere, Nep.: navis in ancoris consistit, Caes., in ancoris stat, Liv.: consistere ad ancoram, vor Anker liegen, Caes.: resolutis oris in ancoras evehuntur, weil die (vom Hinterdeck aus ans Land gehenden) Taue gelöst wurden, so schossen die Schiffe auf die (vom Vorderdeck ausgeworfenen u. nicht zu gleicher Zeit gelichteten od. gekappten) Anker, Liv.: ancora ictu ipso excussa e nave sua, Liv. – Bildl., ultima fessis ancora Fabius, Notanker, Sil. 7, 24; vgl. Ov. trist. 5, 2, 42: spem tamquam ancoram praefigere in desiderio terrae illius, Augustin. enarr. in psalm. 42, 2. – II) der Anker = die Klammer (vgl. 1. ancon no. I, d), ferrea, Pallad. 1, 40, 5. – Über die Schreibung anchora in Hdschrn. u. Ausgg. s. Wagner Verg. Aen. 6, 902 not. crit. Schneider Caes. b.G. 3, 13, 5 not. crit.: agcora angef. von Varr. b. Prisc. 1, 39.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > ancora

  • 3 ancora

    ae f. (греч.)
    ancoram jacĕre Cs (ponere L, figere, pangere O) — бросать, закидывать якорь
    ancoram tollere Cs — поднимать якорь, сниматься с якоря
    in ancoris ad ancoram) consistere Cs и in ancoris stare Lстоять на якоре
    2) поэт. опора, прибежище (ultima fessis a. Sil)
    3) скоба (a. ferrea Pall)

    Латинско-русский словарь > ancora

  • 4 salum

    salum, ī, n. (viell. zu ahd. swëllan, schwellen, aufwallen, widerswalm, Strudel, nhd. Wasserschwall). I) eig.: 1) v. Meere, a) das offene, hohe Meer, die weite, hohe See, als Ankerplatz = die Reede, in salo esse, v. Schiffen, Auct. b. Hisp.: in stationibus cum longis navibus apud Thapsum custodiae causā in salo esse, Auct. b. Afr.: in salo haerere (v. einem Schiffe), Hieron.: in salo ad Leptim stare (v. einer Flotte), Auct. b. Afr.: propter vim tempestatis stare ad ancoram in salo non posse (v. einer Flotte), Liv.: in salo ad ostium portus in ancoris stare (v. Schiffen), Liv.: procul ab insula in salo navem tenere in ancoris, Nep.: paucas naves ante portum Ephesi in salo habere, Liv.: alqm (tempestate reiectum) non in salum restituere, sed in ipsam urbem, quam petebat, Cic. – b) das Meer übh., rapidum, Catull.: iniustum, Prop.: immensum, Ov.: altum, Hor.: sali latitudo, Solin.: navigium pervetus et attritum salo, Sen. rhet.: se in salum eiaculare (v. Arion), Gell. – c) übtr., die Strömung eines Flusses, amnis saevit maiore salo, Stat. Theb. 10, 867. – 2) das durch die unruhige Bewegung des Meeres hervorgebrachte Schwanken des Schiffes, wodurch die Seekrankheit (nausea) entsteht, salo nauseāque confecti, Caes. b. c. 3, 28, 4. – 3) die Meerfarbe, Mart. Cap. 1. § 16 u. § 17. – II) bildl., die Bewegung, Unruhe, tam aerumnoso navigare salo, Meer der Drangsale, Cic. poët. Tusc. 3, 67: cum in isto cogitationis salo fluctuarem, Apul. met. 4, 2: miro mentis salo et cogitationum dissensione, Apul. met. 9, 19: ipsa mens eorum salo perturbationum fluctuat, Augustin. de civ. dei9, 6. – / Mask. Nbf. undantem salum, Enn. fr. scen. 195.

    lateinisch-deutsches > salum

  • 5 sto [1]

    1. sto, stetī, statum, stātūrus, āre (Stamm sta, wie in εστη-κα, εστάναι, ahd. stân), stehen, I) im Ggstz. zum Sitzen usw., im weiteren Sinne = stehend verweilen, sich aufhalten, sich befinden, A) eig.: 1) im allg.: a) v. leb. Wesen: stant ambo, non sedent, Plaut.: cum virgo staret et Caecilia in sella sederet, Cic.: stans ac rectus homo (Ggstz. humilis et ad terram more quadrupedum abiectus), Liv.: stantes (im Stehen, sich erhoben habend) plaudebant, Cic. (vgl. stantia in plausum tota theatra, Prop.): Minerva, quae est in Parthenone stans (in stehender Stellung), Plin.: stando (im Stehen) mingens, Amm.: cui standi (sich auf den Füßen zu erhalten) vulnera vires non dederant, Ov.: stans pede in uno, Hor.: stante alqo, in jmds. Gegenwart, Cic. u. Tac.: me stante, Cic.: stantibus legatis, in Gegenwart d.G., Liv. – ad ianuam, ad curiam, Cic.: ad fores, Curt.: ante aedes, Plaut.: post aulaea, Curt.: in atriis, Plaut.: in conspectu exercitus, Curt.: cum gladiis in conspectu senatus, Cic.: circum senatum (v. Bürgern usw.), Cic.: propter in occulto, Cic.: stat super (oben darauf, auf dem Wagen), Ov.: hic foris, Plaut.: hinc procul, Ter.: qui proximi steterant, Caes. – Pass. impers., quid agitur? statur! Plaut. u. Ter. – b) v. lebl. Subjj.: stabat in his (lucis) ingens quercus, Ov.: in cava nullus stet tibi nare pilus, Ov.: stant saxa antro, Ov.: stramenta stantia in segete relinquit, ut postea subsecentur, Varro. – v. Altären u. Bildsäulen, stabant sine ignibus arae, Ov.: quorum statuae steterunt in rostris, Cic.: signa stant ad impluvium, Cic.: stabat commune sepulcrum, Hor.: aëneus (als eherne Bildsäule) ut stes, Hor.: levi de marmore tota stabis, wirst dastehen (als Bildsäule) aus M., Verg. – v. Webstuhle und dem Gewebe, aufrecht stehend, stans tela, Ov. met. 4, 275: stantes telae, Ov. fast. 3, 819.

    2) insbes.: a) als milit. t.t. – stehen, aufgestellt sein, laxius, Curt.: in ulteriore ripa, Curt.: ante signa, Curt.: pro porta (v. Posten), Liv.: extra teli iactum, Liv.: sub armis, Auct. b. Afr.: in acie, Auct. b. Hisp.: haud impari acie, Liv.: pars aciei stetit sub hoste (tiefer als der F.), Auct. b. Afr.: quotā parte virium suarum ibi dimicavit Antiochus? In Asia totius Asiae steterunt vires, Liv.: stetimus tela aspera contra contulimusque manus, Verg.: Bactriani armati stabant, Curt.: Eumenes rex Attalusque cum omni manu sua ab tergo inter postremam aciem ac vallum steterunt, Liv. – b) v. Dienern, dastehen, aufwarten, pueri eximiā facie stabant, C. Gracch. fr.: sto exspectans, si quid mihi imperent, Ter.: ad cyathum et vinum, Suet.: ad pedes, Suet. – c) v. Buhldirnen = prostare, feilstehen, meritoria (sc. scorta) intra urbem stare vetuit, Vopisc. Tac. 10, 2: stat meretrix certo cuivis mercabilis aere, Ov. am. 1, 10, 21: olente in fornice stans, Hor. sat. 1, 2, 30: quod steterat multis in carcere fornicis annis, Iuven. 10, 239; vgl. 11, 172. – d) von Gebäuden = fertig dastehen, erbaut sein, iam stabant Thebae, Ov.: stet Capitolium fulgens, Hor.: aedificant muros. Stabat opus, Ov.: iam stare ratem, Val. Flacc. – e) v. Schiffen u. Schiffern, wo liegen, vor Anker liegen, stant litore puppes, Verg.: lembi, qui in Strymone stabant, Liv.: stabat classis in salo ad Leptim, Auct. b. Afr.: classe divisā pars in salo ad ostium portus in ancoris stetit, Liv.: intra sexagesimum diem quam caesa silva erat centum sexaginta navium classis in ancoris stetit, Flor.: nox ea, quā propter vim tempestatis stare ad ancoram in salo Romana classis non posset, Liv. – f) starrend stehen, emporstehen, -starren, -ragen, steteruntque comae, Verg. u. Ov.: crines fulti pulvere, Stat.: saetae, cristae, Ov.: stant mammae, Plin. – g) mit Abl. = von etwas starren, strotzen, vollstehen, -sein, cupressi stant rectis foliis, Enn. fr.: stat ager sentibus, Caecil. com. fr.: stat nive candidum Soracte, Hor.: pulvere caelum stare, Verg.: stant lumina flammā, Verg.

    B) bildl.: 1) im allg.: in fastigio eloquentiae, Quint.: ante oculos stat ille meos, Ov.: pericula stant circum alqm, Verg.

    2) auf jmds. Seite stehen, -sein, ihm anhangen, beistehen, od. das Gegenteil, gegen jmd. stehen, jmds. Gegner sein, a) mit ab u. Abl.: stare a se potius quam ab adversariis, Cic.: ab iis stare, Nep.: a senatu et a bonorum causa stare, Cic. – b) mit cum u. Abl.: vobiscum me stetisse dicebat, Cic.: quae (pars) cum Romanis stabat, Liv.: cum di prope cum Hannibale starent, Liv.: capita nominis Latini stare ac sentire cum rege videbant, Liv.: übtr., fortuna cum barbaris stabat, Liv.: victoria stat tecum, Ov. – c) m. pro u. Abl.: pro nobis, Ov.: pro Iuba atque Afris, Quint.: pro Pompei partibus, id est pro re publica, Vell.: pro meliore causa, Curt.: pro isdem partibus, Sen.: ruina partium, pro quibus steterat, Liv. fr.: stabat pro templo, für den T. (als Schützer), er war der Tempelhüter, Verg.: übtr., si pro mea patria ista virtus staret, Liv.: ni pro iure gentium stetisset fortuna, Liv.: stabat pro partibus invicta fortuna, Flor.: stabit pro signis iusque piumque tuis, Ov. – d) m. in u. Abl.: Graeci, qui in Darei partibus steterant, Curt. 3, 11 (28), 18. – e) mit in od. contra od. adversus u. Akk., gew. im Ggstz. zu ab, cum, pro u. Abl.: nec steterunt in te virque paterque meus, Ov.: quod adversus populi commoda in senectute steterat, sich dem V. des V. widersetzt hatte, Nep.: cum saepe a mendacio contra verum stare homines consuescerent, Cic.: qui nobiscum adversus barbaros steterunt, Nep.: Ligarium non pro Cn. Pompeio, sed pro Iuba et Afris inimicissimis populo Romano stetisse, Quint.: Mulciber in Troiam, pro Troia stabat Apollo, Ov.: mox simulatione contra Pompeium et Caesarem, animo pro Caesare stetit, Vell.: quemadmodum Antiochi Philippique bello pro vobis adversus reges, sic nunc pro rege adversus vos stetimus, Liv.: cum quo ferocissime pro Romana societate adversus Punicum foedus steterat, Liv. – f) mit Advv.: hinc stas, illim causam dicis, Plaut. Men. 799: ut, unde stetisset, eo se victoria transferret, Iustin. 5, 4, 12: prope incondita Thurinorum turba nec satis fido animo, unde pugnabat, stans, Liv. 25, 15, 13: unde ius stabat, ei (populo) victoriam dedit (eventus belli), Liv. 21, 10, 9: aliunde stet semper, aliunde sentiat, Liv. 24, 45, 3.

    3) auf jmd. od. etwas beruhen, m. in u. Abl. od. m. bl. Abl., omnis in Ascanio cari stat cura parentis, Verg.: stat salus in armis, Val. Flacc.: vigili stant bella magistro, Sil.

    4) wie unser zu stehen kommen = kosten, centum talentis, Liv.: magno pretio, Hor.: alci gratis, Cic. Verr. 5, 48 (s. Zumpt z. St.). – übtr., multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit, Liv.: damnavit multo staturum sanguine Martem, Mart.: sanguine quippe, si renuat, blando nimium facilique marito statura obsequia, Sil.: nulla pestis humano generi pluris stetit, Sen.: tunc res immenso placuit statura labore, Lucan.: haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit, Liv.: periculum vitae meae tuo stat periculo, wird erkauft, ist zu haben für usw., Plaut.: Herculeo stabunt (logi ridiculi) prandio, cenā tibi, Plaut.

    II) prägn.: A) eig.: 1) im Ggstz. zur Bewegung = stillstehen, -halten, still-, unbeweglich dastehen, sich nicht rühren, a) eig.: α) v. leb. Wesen, si iste ibit, ito: stabit, astato simul, Plaut.: sed abi intro, noli stare, Plaut.: quid stas lapis? Ter. – equus stare nescit, Verg.: ut taurus vaccā ademptā stare nequit, ruhen und rasten, Ov. – β) v. lebl. Subjj., wie v. Schiffen, videsne navem illam? stare nobis videtur, at iis qui in navi sunt moveri haec villa, Cic. Acad. 2, 81: stetit aequore puppis, Ov.: mea si staret navis in Oceano, still läge, Prop. – von Himmelskörpern, statim stant signa, Plaut. – von Gewässern und anderen Flüssigkeiten, stant aquae, Ov.: placidum ventis stat mare, Verg.: stantia freta, Ov.: stat et fracto dolio vinum, Sen.: gelidus in venis stetit haesitque sanguis, Sen. poët.: cuius ex levi tactu stabant profluvia sanguinis, Arnob. – vom Eis, stat glacies iners, Hor. – b) übtr., von der Zeit – gleichs. stillstehen, verweilen, non segnis stat remeatve dies, Tibull.: veluti stet volucris dies, Hor.

    2) mit dem Nbbegr. der Festigkeit, a) als milit. t.t. – α) stehen, festen Fuß fassen, standhalten, in gradu (auf der Mensur), Cic.: qui (miles) steterit (Ggstz. abiecto scuto fugiat), Cic.: in acie stare ac pugnare (Ggstz. in castra refugere), Liv.: verb. comminus stare et impetum sustinere, Caes.: contra leonem etiam stetit, Spart. – β) übtr., v. Kampfe selbststehen, auf einer Stelle haften, schweben, anceps dicitur certamen stetisse, soll ohne allen Ausschlag gestanden haben, Liv.: ibi aliquamdiu atrox pugna stetit, Liv.: diu pugna neutro inclinata stetit, Liv. – b) von Felsen, Gebäuden = fest, unerschütterlich stehen, dauern (vgl. Drak. Liv. 31, 31, 15), quam si dura silex aut stet Marpesia cautes, Verg.: nec domus ulla nec urbs stare poterit, Cic.: stantibus Hierosolymis, Cic.: muros stare, Liv.: stantia moenia (Ggstz. ruinae muri), Liv.: aedes sacrae stantes (Ggstz. aedium sacrarum ruinae), Sen. – c) v. Geschossen, fest stecken bleiben, haften, missum stetit inguine ferrum, Ov.: hasta stetit medio tergo, Ov.: ossa inter ferreus ad costas alto stat vulnere mucro, Verg.

    B) bildl.: 1) im allg., stillstehen, stehenbleiben, utinam res publica stetisset quo coeperat statu, Cic. de off. 2, 3: nihil quo stat loco stabit, omnia sternet abducetque secum vetustas, Sen. ad Marc. 26, 6.

    2) stare per alqm, durch jmds. Schuld gleichs. hangen bleiben = an jmd. hangen, liegen, jmds. Schuld sein, per me stetisse, Ter.: non per me stetit, Quint. – oft stat od. non (nihil) stat per alqm m. folg. quo minus u. Konj., Caes., Liv. u.a., od. stat per alqm m. folg. quin od. ne u. Konj., Liv., Suet. u.a. (vgl. Drak. Liv. 8, 2, 2. M. Müller Liv. 2, 31, 11. Ruperti Tac. dial. 21 extr.): u. per alqm stat m. folg. ut u. Konj., Plin. ep. 10, 6 (22), 2. Ps. Quint. decl. 250: per alqm non stat m. folg. Infin., Scaevol. dig. 32, 1, 38. § 6.

    3) mit dem Nbbegr. der Festigkeit u. Dauer = a) fest-, unerschüttert stehen, sich halten, sich behaupten, bestehen, verbleiben, Bestand haben (Ggstz. titubare, corruere, concĭdere), si stare non possunt, corruant, wenn sie sich nicht halten, sich nicht (bei ihren Vermögensumständen) behaupten können, so mögen sie fallen (bankrott werden), Cic.: qui me stante (solange ich mich in meiner Würde behauptete) stare non poterant, Cic.: per quos homines ordinesque steterim, Cic.: dum stabat regno incolumis, Verg.: stamus animis, sind festen Mutes, Cic.: stas animo, Hor.: quae si valuissent, res publica staret, tu tuis flagitiis concĭdisses, Cic.: res publica stat virtute suā, Liv.: regnum eorum novum fraternā stare concordiā, Liv.: tutelā muliebri res Latina et regnum avitum puero stetit, verblieb dem Kn., Liv.: stat nulla mortalibus umquam, fortunā titubante, fides, Sil.: nullo enim modo posse video stare istum (Caesarem) diutius, quin ipse per se etiam languentibus nobis concĭdat, Cic. ad Att. 10, 8, 6. – b) bei etw. festbleiben, α) = beharren, verharren, ihm nachkommen, an etw. sich halten bei etw. es bewenden lassen, m. in u. Abl., in fide, Cic.: in sententia, Liv.: stare oportet in eo, quod sit iudicatum, Cic. – m. bl. Abl., stant sententiā, Plaut.: suis stare iudiciis, Cic.: censoris opinione, Cic.: alcis iudicio, Cic.: alcis decreto, Caes.: illis promissis, Cic.: pacto, Liv.: ut palam in senatu diceret, staturus eo esset, quod censuissent, an ad populum laturus, Liv.: impers., eo stabitur consilio, Liv.: statur priore foedere, Liv. – mit Dat., arbitri sententiae, voluntati patris defuncti, ICt.: rei iudicatae, ICt. – β) übtr., feststehen = festgesetzt-, fest bestimmt-, fest beschlossen sein, stat sua cuique dies, Verg.: tempus agendae rei nondum stare, Liv.: u. so stat sententia, Ter.: stat pensata diu belli sententia, vincam servare invitos, Sil. – dah. stat alci sententia m. folg. Infin. = es steht bei jmd. der Entschluß-, der Wille fest, es ist bei jmd. fest beschlossen, zu usw., Liv.: so auch stat pectore fixum mit folg. Infin., Val. Flacc.: u. stat alci od. bl. stat mit folg. Infin., Cic. u.a. – c) v. Schauspielern u. Schauspielen, stehen = sich auf der Bühne halten, gefallen (Ggstz. cadere, exigi), in his, quas primum Caecilii didici novas, partim sum earum exactus, partim vix steti, Ter.: illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, hoc stabant, Hor. – cum stetit olim nova (fabula), actoris operā magis stetisse quam suā, Ter.: securus, cadat an recto stet fabula talo, Hor. – / Perf. stĕtĕrunt gemessen, Verg. Aen. 2, 774; 3, 48. Prop. 2, 8, 10 M. Ov. her. 7, 166. – Das Supinum statum will Prisc. 9, 38 mit langem a, dagegen 10, 27 mit kurzem a gemessen haben; stātūrus mißt Lucan. 2, 566 u. 719; 3, 381. Sil. 17, 82. Mart. 6, 32, 3. – vulg. Nbf. isto, wov. istat, Augustin. serm. 118, 4 Mai: istamus, Itala (Fuld.) Roman. 5, 2: istatis, Itala (psalt. Veron.) psalm. 133, 1: ista, Itala (Fuld.) Iacob. 2, 3: istare, Isid. de nat. rer. 44, 2 cod. Bamb. A.

    lateinisch-deutsches > sto [1]

  • 6 consisto

    consisto, ĕre, constĭtī - intr. - [st1]1 [-] se tenir, se placer, se mettre, se poser.    - ad mensam consistere, Cic. Tusc. 5, 61: se mettre près de la table (pour servir).    - simul cepere aliquid aequi loci, ubi firmo consisterent gradu, Liv. 27, 18, 14: aussitôt qu'ils eurent trouvé du terrain plat où poser solidement le pied.    - in pedes consistere, Sen. Ep. 121, 8: se mettre sur ses pattes (tortue).    - in muro consistendi potestas erat nulli, Caes. BG. 2, 6: personne ne pouvait rester au rempart.    - cum vertice celso aeriae quercus constiterunt, Virg. En. 3, 679: avec leurs cimes élevées se dressent les chênes aériens.    - spes omnis consistebat Datami in se, Nep. Dat. 8, 3: Datame plaçait tout son espoir en lui. [st1]2 [-] s'immobiliser, s’arrêter, séjourner, faire halte, se poster, se tenir droit, résister, tenir bon.    - viatores etiam invitos consistere cogunt, Caes. BG. 4, 5: ils forcent les voyageurs à s'arrêter, même malgré eux.    - plura ad te scribam, cum constitero, Cic.: je t'en écrirai plus long quand je me serai arrêté.    - consistere cum aliquo, Plaut.: s'arrêter avec qqn (pour causer).    - negabat se umquam cum Curione constitisse, Cic. Att. 2, 24: il disait qu'il ne s'était jamais arrêté pour parler à Curion.    - cum aliquo de aliqua re consistere, Tert.: discuter avec qqn sur qqch.    - constitit a fuga Romana acies, Liv.: l'armée romaine s'arrêta dans sa fuite.    - ista ad quae consistitur, Sen.: ces objets devant lesquels on s'arrête.    - Ixionis vento rota consistit, Virg.: le vent cesse de faire tourner la roue d' Ixion.    - ipse ad ancoram una nocte constitit, Caes.: quant à lui, il resta à l'ancre une seule nuit.    - contra Lissum in ancoris constiterunt, Caes. BC. 3: ils jetèrent l'ancre en face de Lissus.    - in acie consistere, Caes.: être rangé en bataille.    - in locis superioribus consistere, Caes.: prendre position sur les hauteurs.    - copiae consistunt, ut... Nep. ; les troupes se postent de façon à...    - contra consistere non audent, Caes.: ils n'osent pas soutenir le choc.    - fert animus propius, Ov.: mon courage me porte à m'approcher davantage (à serrer la question de plus près).    - quadringentis talis centum Venerios non posse casu consistere, Cic.: sur quatre cents coups de dés, le hasard ne peut amener cent fois le coup de Vénus. [st1]3 [-] se fixer, s'établir, s'affermir; s'arrêter, prendre fin; se solidifier, se figer, se coaguler.    - consistere ibi negotiandi causā, Caes.: se fixer là pour y faire du commerce.    - in equestri ordine consistere, Suet.: se contenter du rang de chevalier.    - omnis administratio belli consistit, Caes.: toute hostilité est suspendue.    - ad Trebiam terrestre constitit bellum, Liv.: la guerre prit fin sur terre à la bataille de la Trébie.    - consistere usura debuit, Cic. Att. 6, 1, 7: le paiement des intérêts devait s'arrêter.    - frigore constitit Ister, Ov. Tr. 5, 10, 1: l'Ister a gelé.    - quae frigore constitit unda, Ov. M. 9, 662: **l'eau qui se solidifia à cause du froid**, l'eau qui gela. [st1]4 [-] insister sur, s'arrêter à; tenir ferme, se maintenir.    - ille hic constitit paulisper, Cic.: il insista un peu sur ce point.    - in singulis consistere, Cic. Part. 120: insister sur chaque point séparément. --- cf. Verr. 1, 96 ; Inv. 1, 12.    - consistit consilium, Cic.: c'est une résolution bien arrêtée.    - consistere in dicendo, Cic.: garder son sang-froid en parlant. [st1]5 [-] être, exister, subsister, avoir lieu.    - summa studio officii inter nos certatim constiterunt, Lentul. ap. Cic.: une grande rivalité de bons offices a toujours existé entre nous.    - sine agri cultoribus non consistere mortales, Col.:... que sans l'agriculture les hommes n'existeraient pas.    - nonne cernimus singulis aetatibus vix binos oratores laudabiles constitisse, Cic. Brut. 97, 333: ne voyons-nous pas qu'à chaque génération il a existé à peine deux orateurs renommés. [st1]6 [-] consister en, se fonder sur, dépendre de, porter sur, reposer sur.    - in interitu tuo salus optimi cujusque consistit, Cic.: le salut des meilleurs citoyens repose sur ta mort.    - rhetorice in actu consistit, Quint. 2, 18, 2: la rhétorique se fonde sur la pratique.    - consistere ex + abl.: résulter de, être composé de.    - consistebant legiones ex fugitivis, Hirt.: les légions étaient composées d'esclaves fugitifs.    - major pars victus eorum, in lacte... consistit, Caes. BG. 6, 22, 1: la plus grande partie de leur nourriture consiste en lait. [st1]7 [-] comparaître, ester en justice, être en procès.    - consistere loco testis, V.-Max.: tenir lieu de témoin.    - cum debitoribus consistere, Jurisc.: être en procès avec ses débiteurs.    - re autem ne consistes quidem ullo judice, Cic. Caec.: mais, pour le fond, ta défense ne tiendra devant aucun juge. [st1]8 [-] tenir bon, être valable, être légal.    - legatum in omnibus consistit, Dig.: le legs est valable dans tous les cas. [st1]9 [-] se tenir avec, être d'accord.    - cum Aristone verbis consistere, re dissidere, Cic. Fin. 4, 26: être d'accord avec Ariston sur les termes, mais en désaccord sur le fond.
    * * *
    consisto, ĕre, constĭtī - intr. - [st1]1 [-] se tenir, se placer, se mettre, se poser.    - ad mensam consistere, Cic. Tusc. 5, 61: se mettre près de la table (pour servir).    - simul cepere aliquid aequi loci, ubi firmo consisterent gradu, Liv. 27, 18, 14: aussitôt qu'ils eurent trouvé du terrain plat où poser solidement le pied.    - in pedes consistere, Sen. Ep. 121, 8: se mettre sur ses pattes (tortue).    - in muro consistendi potestas erat nulli, Caes. BG. 2, 6: personne ne pouvait rester au rempart.    - cum vertice celso aeriae quercus constiterunt, Virg. En. 3, 679: avec leurs cimes élevées se dressent les chênes aériens.    - spes omnis consistebat Datami in se, Nep. Dat. 8, 3: Datame plaçait tout son espoir en lui. [st1]2 [-] s'immobiliser, s’arrêter, séjourner, faire halte, se poster, se tenir droit, résister, tenir bon.    - viatores etiam invitos consistere cogunt, Caes. BG. 4, 5: ils forcent les voyageurs à s'arrêter, même malgré eux.    - plura ad te scribam, cum constitero, Cic.: je t'en écrirai plus long quand je me serai arrêté.    - consistere cum aliquo, Plaut.: s'arrêter avec qqn (pour causer).    - negabat se umquam cum Curione constitisse, Cic. Att. 2, 24: il disait qu'il ne s'était jamais arrêté pour parler à Curion.    - cum aliquo de aliqua re consistere, Tert.: discuter avec qqn sur qqch.    - constitit a fuga Romana acies, Liv.: l'armée romaine s'arrêta dans sa fuite.    - ista ad quae consistitur, Sen.: ces objets devant lesquels on s'arrête.    - Ixionis vento rota consistit, Virg.: le vent cesse de faire tourner la roue d' Ixion.    - ipse ad ancoram una nocte constitit, Caes.: quant à lui, il resta à l'ancre une seule nuit.    - contra Lissum in ancoris constiterunt, Caes. BC. 3: ils jetèrent l'ancre en face de Lissus.    - in acie consistere, Caes.: être rangé en bataille.    - in locis superioribus consistere, Caes.: prendre position sur les hauteurs.    - copiae consistunt, ut... Nep. ; les troupes se postent de façon à...    - contra consistere non audent, Caes.: ils n'osent pas soutenir le choc.    - fert animus propius, Ov.: mon courage me porte à m'approcher davantage (à serrer la question de plus près).    - quadringentis talis centum Venerios non posse casu consistere, Cic.: sur quatre cents coups de dés, le hasard ne peut amener cent fois le coup de Vénus. [st1]3 [-] se fixer, s'établir, s'affermir; s'arrêter, prendre fin; se solidifier, se figer, se coaguler.    - consistere ibi negotiandi causā, Caes.: se fixer là pour y faire du commerce.    - in equestri ordine consistere, Suet.: se contenter du rang de chevalier.    - omnis administratio belli consistit, Caes.: toute hostilité est suspendue.    - ad Trebiam terrestre constitit bellum, Liv.: la guerre prit fin sur terre à la bataille de la Trébie.    - consistere usura debuit, Cic. Att. 6, 1, 7: le paiement des intérêts devait s'arrêter.    - frigore constitit Ister, Ov. Tr. 5, 10, 1: l'Ister a gelé.    - quae frigore constitit unda, Ov. M. 9, 662: **l'eau qui se solidifia à cause du froid**, l'eau qui gela. [st1]4 [-] insister sur, s'arrêter à; tenir ferme, se maintenir.    - ille hic constitit paulisper, Cic.: il insista un peu sur ce point.    - in singulis consistere, Cic. Part. 120: insister sur chaque point séparément. --- cf. Verr. 1, 96 ; Inv. 1, 12.    - consistit consilium, Cic.: c'est une résolution bien arrêtée.    - consistere in dicendo, Cic.: garder son sang-froid en parlant. [st1]5 [-] être, exister, subsister, avoir lieu.    - summa studio officii inter nos certatim constiterunt, Lentul. ap. Cic.: une grande rivalité de bons offices a toujours existé entre nous.    - sine agri cultoribus non consistere mortales, Col.:... que sans l'agriculture les hommes n'existeraient pas.    - nonne cernimus singulis aetatibus vix binos oratores laudabiles constitisse, Cic. Brut. 97, 333: ne voyons-nous pas qu'à chaque génération il a existé à peine deux orateurs renommés. [st1]6 [-] consister en, se fonder sur, dépendre de, porter sur, reposer sur.    - in interitu tuo salus optimi cujusque consistit, Cic.: le salut des meilleurs citoyens repose sur ta mort.    - rhetorice in actu consistit, Quint. 2, 18, 2: la rhétorique se fonde sur la pratique.    - consistere ex + abl.: résulter de, être composé de.    - consistebant legiones ex fugitivis, Hirt.: les légions étaient composées d'esclaves fugitifs.    - major pars victus eorum, in lacte... consistit, Caes. BG. 6, 22, 1: la plus grande partie de leur nourriture consiste en lait. [st1]7 [-] comparaître, ester en justice, être en procès.    - consistere loco testis, V.-Max.: tenir lieu de témoin.    - cum debitoribus consistere, Jurisc.: être en procès avec ses débiteurs.    - re autem ne consistes quidem ullo judice, Cic. Caec.: mais, pour le fond, ta défense ne tiendra devant aucun juge. [st1]8 [-] tenir bon, être valable, être légal.    - legatum in omnibus consistit, Dig.: le legs est valable dans tous les cas. [st1]9 [-] se tenir avec, être d'accord.    - cum Aristone verbis consistere, re dissidere, Cic. Fin. 4, 26: être d'accord avec Ariston sur les termes, mais en désaccord sur le fond.
    * * *
        Consisto, consistis, constiti, constitum, pen. cor. consistere. Terent. S'arrester hardiment, ou autrement.
    \
        Consistere et Cadere, sunt pugnantia. Cic. Se tenir debout, ou droict.
    \
        Vires prohibent consistere me. Ouid. Je suis si debile que je ne me scauroye soustenir debout.
    \
        Constitit nusquam. Brutus ad Ciceronem. Il ne s'est arresté en nul lieu.
    \
        Constitit cum altero hoc loco. Plautus. Il s'est arresté en ce lieu avec un autre.
    \
        Constitit triduum Romae. Cic. Il sejourna trois jours à Rome.
    \
        Consistere in aliquo loco. Caesar. Demourer un espace de temps en quelque lieu.
    \
        Terra aliqua consistere. Virgil. Demourer en quelque pais.
    \
        Consistere ad anchoram, vel in anchoris. Caesar. Arrester et ancrer ses navires en quelque lieu.
    \
        In suo consistere. Cic. Sur le sien.
    \
        Intra ea quae profitentium commentariolis vulgata sunt consistere. Quintil. S'arrester là, et ne point passer oultre.
    \
        Vertice celso aeriae quercus consistunt. Virgil. Sont debout et estampies.
    \
        Consistere. Brutus ad Cassium, Vbi consistamus, non habemus. Où nous nous puissions retirer et arrester seurement.
    \
        Consistere ad aliquam rem. Seneca. S'arrester aupres de quelque chose pour la regarder.
    \
        Consistere ad sonitum. Seneca. S'arrester au son.
    \
        Hodie primum videor coepisse consistere. Cic. Avoir repos.
    \
        Aluus consistit. Cato. Le ventre est reserré.
    \
        Morbus consistit, cui opponitur Increscit. Celsus. Quand la maladie ne s'augmente point.
    \
        Cursus pituitae consistit. Celsus. S'arreste.
    \
        Stomachus consistit. Celsus. Ne vomist plus.
    \
        Consistit aqua. Varro. Ne court plus, S'arreste.
    \
        Frigore consistere dicuntur fluuii. Ouid. Quand les rivieres se gelent et glacent, Se prennent.
    \
        Pontus consistit glacie. Ouid. La mer est gelee.
    \
        In hoc summa iudicii causaque tota consistit. Cic. Gist, Consiste.
    \
        Fides constitit vtrinque. Liuius. Ils tindrent promesse de costé et d'autre.
    \
        Respub. in vnius anima consistit. Cic. Gist et consiste en la vie d'un homme, et despend de là.
    \
        Consistit spes eorum in ea re. Caesar. Leur esperance est, ou gist en cela, Consiste.
    \
        Magno casu totius exercitus salus constitit. Caesar. Toute l'armee fut sauvee par un grand cas d'adventure.
    \
        Similis in Bulbo suspicio consistebat. Cic. Il estoit souspeconné de pareil souspecon.
    \
        Victoria consistit in hoc. Brutus ad Ciceronem. La victoire gist et consiste en cela.
    \
        Verbis cum aliquo consistere, et re dissidere. Cic. S'accorder à aucun quant aux parolles.
    \
        In sententia aliqua consistere. Cic. S'arrester en quelque opinion.
    \
        Ira infracta constitit. Ouid. S'est appaisee.
    \
        Mente consistere. Cic. Estre de sens rassis, Ne point estre troublé de l'entendement.
    \
        Non consistere mente, lingua, oratione. Cic. Quand l'esprit et la parolle faillent, N'estre point asseuré d'esprit et de parolle, Avoir perdu l'asseurance et la parolle, Ne scavoir que penser, ne que dire.
    \
        Consistere tranquillo animo. Cic. Estre en grand repos d'esprit.
    \
        Consistere pectore nequit consilium. Terentius. Je ne scay que je doy faire.
    \
        Consistit authoritas Ceretano vino intra Gallias. Plin. Il n'est point prisé ne estimé hors le pais des Gaules, Il n'est prisé sinon au pais, etc.
    \
        Legatum consistit. Africanus. Le laiz testamentaire vault, tient, ha lieu, Est bon et valable.
    \
        Consistere cum aliquo in iudicio. Martianus. Consister et estre en jugement, et plaider à l'encontre de quelqu'un.
    \
        Ex vtraque parte consistere. Vlpianus. Estre pour les deux parties.

    Dictionarium latinogallicum > consisto

  • 7 sto

    [st1]1 [-] sto, stāre, stĕti, part. fut. stātūrus: - intr. -    - avec deux brèves - stĕtĕrunt (Prop. Virg. Ov.) a - être debout, se tenir droit, se dresser, être d'aplomb.    - stare ad januam, Plaut.: se tenir debout à la porte.    - steterunt comae, Virg.: ses cheveux se hérissèrent.    - pulvere caelum stare vident, Virg. En. 12: on voit se dresser un nuage de poussière.    - stans pede in uno, Hor.: se tenant debout sur un seul pied.    - aeneus ut stes, Hor.: pour être debout en bronze (pour que tu aies ta statue de bronze).    - stare de marmore, Virg.: avoir une statue de bronze. b - rester en place, être immobile, être fixe, être au repos, séjourner, stationner, s'arrêter, prendre fin.    - ilico sta, Plaut.: arrête-toi tout de suite.    - in eodem vestigio stabant, Curt.: ils restaient immobiles à la même place.    - sanguis stetit, Sen. Oedip. 585: le sang s'est coagulé.    - stant ora metu, Val. Fl. 4, 639: son visage se tient figé de crainte.    - stantes aquae: eaux stagnantes; eaux calmes, mer calme.    - stantes oculi, Ov.: yeux fixes. c - être solide, être en bon état, être sur un bon pied, durer, subsister, se maintenir, prospérer; rester en place, tenir bon, résister, tenir tête, rester fidèle à, se conformer à.    - disciplinam militarem, qua stetit ad hanc diem Romana res, soluisti, Liv. 8: tu as brisé les liens de la discipline militaire, qui, jusqu'à ce jour, a fait la force de Rome.    - nec domus ulla nec urbs stare poterit, Cic. Lael. 7: aucune maison, aucune ville ne pourront subsister.    - stare promissis: [être constant du point de vue des promesses] = tenir ses promesses.    - stare animo: être inébranlable.    - stare conditionibus, Cic.: se conformer aux conditions.    - stare in fide: rester fidèle à sa parole.    - stetit in eadem sententia, Liv. 4: il maintint son point de vue. d - se tenir, être (en parl. d'un état permanent); être fini, être construit, être érigé (en parl. de constructions...).    - inter sacrum saxumque stare, Plaut.: être entre l'enclume et le marteau.    - stare (ad ancoram, in ancoris): être à l'ancre, mouiller.    - stet Capitolium Fulgens, Hor. C. 3: que le Capitole apparaisse dans tout son éclat.    - intra annum nova urbs stetit, Liv. 6: en moins d'un an, la nouvelle ville fut construite.    - jam stabant Thebae, Ov. M. 3: déjà Thèbes s'élevait.    - stabat opus, Ov. M. 11: l'ouvrage était achevé.    - jam stare ratem, Val.-Flac.: (répandre le bruit) que le vaisseau est tout prêt. e - être à son poste (comme domestique); assister (en justice); être sous les armes, combattre pour, soutenir, être aux côtés de, être du parti de, être favorable à.    - sto exspectans si quid mi imperent, Ter.: je suis là, attendant les ordres qu'elles ont à me donner.    - stare cum gladiis, Cic.: se tenir armé.    - stare in primis, Nep.: combattre aux premiers rangs.    - stare ab (cum, pro) aliquo: être du parti de qqn, être avec qqn, être pour qqn, soutenir qqn.    - diu pugna neutro inclinata stetit, Liv. 27: longtemps la bataille ne pencha en faveur de personne.    - stare contra aliquem: être contre qqn. f - s'appuyer sur, ne pas s'écarter de, persévérer, s'attacher, s'en rapporter, s'en tenir à.    - alicujus judicio stare: s'en tenir à l'avis de qqn. g - être fixé, être décidé, être arrêté, être résolu.    - sic stat sententia: telle est ma décision.    - Pa. Vide quid agas. Ph. Stat sententia, Ter.: Pa. Vois ce que tu dois faire. Ph. Ma résolution est prise.    - mihi stat desinere: je suis résolu à cesser.    - Hannibal, postquam ipsi sententia stetit pergere ire atque Italiam petere, advocata contione varie militum versat animos, Liv. 21, 30: Hannibal, une fois résolu à continuer sa route et à gagner l'Italie, ordonna le rassemblement et revira l'état d'esprit de ses soldats.    - stat sententia tradere mecum patriam, Ov. M. 8: je suis décidé à livrer ma patrie avec moi. h - dépendre de, reposer sur, ne tenir qu'à.    - per me stat ut: il dépend de moi que...    - deserui tempestatibus, fluminibus, id est, non per me stetit, sed per illud, Quint.: je ne suis pas retourné au camp à cause des tempêtes, des fleuves, en d'autres termes, la faute n'en est pas à moi, mais à ces circonstances.    - per me stat quominus (ne): il dépend de moi d'empêcher que.    - per me non stat quin: il ne dépend pas de moi d'empêcher que.    - Caesar ubi cognovit per Afranium stare, quominus proelio dimicaretur, Caes. BC. 1, 41: quand César eut appris qu’il dépendait d’Afranius [d‘empêcher que l’on en vînt aux mains] = d’empêcher d’en venir aux mains.    - stetisse per Trebonium, quo minus oppido potirentur, videbatur, Caes. BC. 2, 13: apparemment, il dépendait de Trébonius de les empêcher de s'emparer de la place.    - per me stetisse credere quominus haec fierent nuptiae, Ter.: croire qu'il n'a tenu qu'à moi d'éviter que ce mariage ait lieu.    - avec infinitif - per eum non stetit parere, Dig.: il n'a pas été maître d'obéir.    - omnis in Ascanio stat cura parentis, Virg. En. 1, 646: tous les soucis du père reposent sur Ascagne. ii - coûter.    - avec abl. de prix - stare (= constare): coûter.    - haud parvo stare: coûter cher.    - stare magno: coûter cher.    - heu quanto stetit...: hélas! combien a coûté...!    - stare aliqua re alicui: coûter qqch à qqn.    - multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit, Liv. 23: cette victoire coûta bien du sang et des pertes aux Carthaginois. [st1]2 [-] sto, arch.: c. isto → iste.
    * * *
    [st1]1 [-] sto, stāre, stĕti, part. fut. stātūrus: - intr. -    - avec deux brèves - stĕtĕrunt (Prop. Virg. Ov.) a - être debout, se tenir droit, se dresser, être d'aplomb.    - stare ad januam, Plaut.: se tenir debout à la porte.    - steterunt comae, Virg.: ses cheveux se hérissèrent.    - pulvere caelum stare vident, Virg. En. 12: on voit se dresser un nuage de poussière.    - stans pede in uno, Hor.: se tenant debout sur un seul pied.    - aeneus ut stes, Hor.: pour être debout en bronze (pour que tu aies ta statue de bronze).    - stare de marmore, Virg.: avoir une statue de bronze. b - rester en place, être immobile, être fixe, être au repos, séjourner, stationner, s'arrêter, prendre fin.    - ilico sta, Plaut.: arrête-toi tout de suite.    - in eodem vestigio stabant, Curt.: ils restaient immobiles à la même place.    - sanguis stetit, Sen. Oedip. 585: le sang s'est coagulé.    - stant ora metu, Val. Fl. 4, 639: son visage se tient figé de crainte.    - stantes aquae: eaux stagnantes; eaux calmes, mer calme.    - stantes oculi, Ov.: yeux fixes. c - être solide, être en bon état, être sur un bon pied, durer, subsister, se maintenir, prospérer; rester en place, tenir bon, résister, tenir tête, rester fidèle à, se conformer à.    - disciplinam militarem, qua stetit ad hanc diem Romana res, soluisti, Liv. 8: tu as brisé les liens de la discipline militaire, qui, jusqu'à ce jour, a fait la force de Rome.    - nec domus ulla nec urbs stare poterit, Cic. Lael. 7: aucune maison, aucune ville ne pourront subsister.    - stare promissis: [être constant du point de vue des promesses] = tenir ses promesses.    - stare animo: être inébranlable.    - stare conditionibus, Cic.: se conformer aux conditions.    - stare in fide: rester fidèle à sa parole.    - stetit in eadem sententia, Liv. 4: il maintint son point de vue. d - se tenir, être (en parl. d'un état permanent); être fini, être construit, être érigé (en parl. de constructions...).    - inter sacrum saxumque stare, Plaut.: être entre l'enclume et le marteau.    - stare (ad ancoram, in ancoris): être à l'ancre, mouiller.    - stet Capitolium Fulgens, Hor. C. 3: que le Capitole apparaisse dans tout son éclat.    - intra annum nova urbs stetit, Liv. 6: en moins d'un an, la nouvelle ville fut construite.    - jam stabant Thebae, Ov. M. 3: déjà Thèbes s'élevait.    - stabat opus, Ov. M. 11: l'ouvrage était achevé.    - jam stare ratem, Val.-Flac.: (répandre le bruit) que le vaisseau est tout prêt. e - être à son poste (comme domestique); assister (en justice); être sous les armes, combattre pour, soutenir, être aux côtés de, être du parti de, être favorable à.    - sto exspectans si quid mi imperent, Ter.: je suis là, attendant les ordres qu'elles ont à me donner.    - stare cum gladiis, Cic.: se tenir armé.    - stare in primis, Nep.: combattre aux premiers rangs.    - stare ab (cum, pro) aliquo: être du parti de qqn, être avec qqn, être pour qqn, soutenir qqn.    - diu pugna neutro inclinata stetit, Liv. 27: longtemps la bataille ne pencha en faveur de personne.    - stare contra aliquem: être contre qqn. f - s'appuyer sur, ne pas s'écarter de, persévérer, s'attacher, s'en rapporter, s'en tenir à.    - alicujus judicio stare: s'en tenir à l'avis de qqn. g - être fixé, être décidé, être arrêté, être résolu.    - sic stat sententia: telle est ma décision.    - Pa. Vide quid agas. Ph. Stat sententia, Ter.: Pa. Vois ce que tu dois faire. Ph. Ma résolution est prise.    - mihi stat desinere: je suis résolu à cesser.    - Hannibal, postquam ipsi sententia stetit pergere ire atque Italiam petere, advocata contione varie militum versat animos, Liv. 21, 30: Hannibal, une fois résolu à continuer sa route et à gagner l'Italie, ordonna le rassemblement et revira l'état d'esprit de ses soldats.    - stat sententia tradere mecum patriam, Ov. M. 8: je suis décidé à livrer ma patrie avec moi. h - dépendre de, reposer sur, ne tenir qu'à.    - per me stat ut: il dépend de moi que...    - deserui tempestatibus, fluminibus, id est, non per me stetit, sed per illud, Quint.: je ne suis pas retourné au camp à cause des tempêtes, des fleuves, en d'autres termes, la faute n'en est pas à moi, mais à ces circonstances.    - per me stat quominus (ne): il dépend de moi d'empêcher que.    - per me non stat quin: il ne dépend pas de moi d'empêcher que.    - Caesar ubi cognovit per Afranium stare, quominus proelio dimicaretur, Caes. BC. 1, 41: quand César eut appris qu’il dépendait d’Afranius [d‘empêcher que l’on en vînt aux mains] = d’empêcher d’en venir aux mains.    - stetisse per Trebonium, quo minus oppido potirentur, videbatur, Caes. BC. 2, 13: apparemment, il dépendait de Trébonius de les empêcher de s'emparer de la place.    - per me stetisse credere quominus haec fierent nuptiae, Ter.: croire qu'il n'a tenu qu'à moi d'éviter que ce mariage ait lieu.    - avec infinitif - per eum non stetit parere, Dig.: il n'a pas été maître d'obéir.    - omnis in Ascanio stat cura parentis, Virg. En. 1, 646: tous les soucis du père reposent sur Ascagne. ii - coûter.    - avec abl. de prix - stare (= constare): coûter.    - haud parvo stare: coûter cher.    - stare magno: coûter cher.    - heu quanto stetit...: hélas! combien a coûté...!    - stare aliqua re alicui: coûter qqch à qqn.    - multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit, Liv. 23: cette victoire coûta bien du sang et des pertes aux Carthaginois. [st1]2 [-] sto, arch.: c. isto → iste.
    * * *
        Sto, stas, steti, statum, stare, cui opponitur Sedere. Estre debout sur ses pieds, Estre en son estant.
    \
        Sta Charine. Plaut. Arreste, Demeure.
    \
        Dum ante ostium sto. Terent. Ce pendant que j'estoye devant l'huis.
    \
        Stant aduersis vestigiis contra nostra vestigia Antipodes. Cic. Marchent au contraire de nous.
    \
        Stare et Fugere, contraria. Cic. S'arrester, Ne bouger.
    \
        Qui si steterit idem, mihique paruerit, etc. Cic. S'il persevere et demeure tousjours en son propos.
    \
        Stat a Senatu. Cicero. Il tient le parti du Senat, Il tient pour le Senat.
    \
        Stat a causa bonorum. Cic. Il est du parti des gents de bien, Il tient pour eulx.
    \
        In acie stare. Plancus ad Ciceronem. Estre en armes au camp, prest touts les jours de combatre.
    \
        Stetit ad eam diem ciuitas illa Lycurgi legibus. Liu. Demoura sur bout, et à fleurs et duré, Demoura en son estre.
    \
        Stare ad curiam. Cic. Ne bouger du palais.
    \
        Ad verbera stare. Ouid. Prest à estre fessé.
    \
        In aequo alicui stare. Seneca. Estre egual à luy.
    \
        Animis stare. Cic. Avoir tousjours bon courage.
    \
        Animo stare, et Desipere, contraria. Horatius. Estre en son bon sens.
    \
        Authore certo stare. Liu. S'arrester au dire de certain homme, comme estant homme de foy, S'arrester à un certain autheur, et le croire.
    \
        Stare circum, pro Circunstare. Virgil. Estre à l'entour.
    \
        Conditionibus et conuentis stare. Cicero. Tenir l'offre qu'on a faicte.
    \
        Consilio alicuius stare. Liu. S'arrester au conseil d'aucun.
    \
        Contra aliquem stare. Virgilius. Luy estre contraire, Soustenir quelque querelle contre luy.
    \
        Quum is contra populi studium stetisset. Cicero. Eust tenu bon contre, etc.
    \
        Stare a mendacio contra verum. Cic. Soustenir une menterie contre la verité.
    \
        Conuentis stare. Cicero. Tenir l'accord et convention qu'on a faicte avec aucun.
    \
        Cum aliquo stare. Liu. Tenir le parti d'aucun, Luy favorizer.
    \
        AEquitas cum aduersario stat. Cic. Nostre partie adverse est fondee sur l'equité, Equité fait pour partie adverse.
    \
        Decreto Senatus stare. Caesar. Obeir à l'ordonnance.
    \
        Fabula dicitur stare. Terent. Quand elle plaist, et qu'elle est ouye, et qu'on l'escoute d'un bout à autre.
    \
        Fide stare. Liu. Tenir ou garder sa foy.
    \
        Stat parum fides apud eum. Plaut. Il ne tient point ce qu'il a promis, ou Il n'est pas fort loyal.
    \
        In fide stare. Cic. Tenir sa foy.
    \
        Fiducia belli stetit auxiliis Palladis. Virg. La fiance et esperance que les Grecs ont eu en ceste guerre n'a esté soustenue et maintenue que par l'aide de Pallas, Toute leur fiance gisoit sur l'aide de Pallas, Il n'ont eu fiance qu'en l'aide de Pallas.
    \
        Ad finem stare. Ouid. Durer jusques à la fin.
    \
        Firmum stare. Liu. Tenir bon, Estre ferme et constant.
    \
        Bene apud memores veteris stat gratia facti. Virgil. Le bon gré dure et persevere, Ils en scavent tousjours bon gré.
    \
        Tantisper tutela muliebri regnum puero stetit. Liuius. Son royaume luy demoura sauve.
    \
        In eo quod iudicatum est stare. Cic. S'accorder et obeir à la sentence, Acquiescer à ce qui est jugé.
    \
        In eo quod ostenderis, stes. Cic. Ne te desdi point et t'arreste à ce que tu as une fois voulu.
    \
        Spes et victoria stabat in ducibus. Silius. Consistoit et gisoit és capitaines.
    \
        Institutis alicuius seruandis stare dicitur vrbs. Cic. Demeurer en estre ou estat, Se maintenir.
    \
        Iudicio alicuius stare. Cic. S'arrester à son jugement, Le croire plustost qu'un autre.
    \
        Iudicata re stare. Cic. Obeir à la sentence du juge.
    \
        Iureiurando alicuius stare. Quintil. Se rapporter à son serment.
    \
        Ius exemplis stat. Liu. Le droict est prins sur ce qu'on a accoustumé de faire.
    \
        Loco stare. Columel. Ne bouger de sa place.
    \
        Stare meliore loco, per translationem. Cic. Estre en meilleur estat.
    \
        Opinione alicuius stare. Cic. S'arrester à l'opinion d'aucun.
    \
        Ordine stare. Quintil. Estre maintenu, et durer au moyen de l'ordre sans lequel tenir on periroit.
    \
        Pacto stare. Liuius. Garder et entretenir l'accord et convention qu'on a faicte avec aucun.
    \
        Pariter stare. Ouid. Estre ensemble.
    \
        Pede in vno stans. Horat. Estant debout sur un pied.
    \
        Per quos homines ordinesque steterim non ignoras. Cicero. J'ay esté sauvé et maintenu en mon estat.
    \
        Stat per me, per te, per illum quo minus id fiat. Plin. Quintil. Il tient à luy, Il a esté cause que ce n'a esté faict, C'est par luy.
    \
        Praelia stant mihi cum domina mea. Propert. Il n'y a point de guerre ne de noise entre elle et moy, Toute noise cesse entre elle et moy.
    \
        Pro aliquo stare. Quintil. Tenir le parti d'aucun, Luy favorizer.
    \
        Promissis stare. Cic. Tenir sa promesse.
    \
        Ratio et fortuna cum aliquo stat. Liu. Quand la raison et fortune font pour luy.
    \
        Sanguis stetit. Plin. iunior. Est estanché.
    \
        Ea omnes stant sententia. Plaut. Ils sont touts de ceste opinion.
    \
        Stat sententia, non minuere copias. Liu. J'ay conclu et arresté en moy de ne, etc.
    \
        In eadem sententia stare. Liu. Perseverer en son opinion.
    \
        Stare eodem statu. Cic. Demeurer en un mesme estat.
    \
        Suppliciter stare. Horat. Estre devant aucun les mains joinctes en requerant pardon.
    \
        Talo recto stare. Horat. Estre debout.
    \
        Verbis legis stare. Quintil. S'arrester aux mots de la loy, et les prendre à la rigueur.
    \
        Voluntate logis stare. Quintil. S'arrester à l'intention et volunté de la loy, et non point aux mots.
    \
        Multorum sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit. Liu. Ceste victoire cousta beaucoup de sang aux Carthaginiens, Il y eut grand sang respandu, et grand nombre de blessez des Carthaginiens, en sorte que la victoire leur fut bien cher vendue, La victoire leur cousta cher.
    \
        Magno ei stet ea nocte absentem fuisse. Gell. Il luy cousta beaucoup d'avoir, etc.
    \
        Stat illi res centum talentis. Liu. La chose luy couste cent talents.
    \
        Omnis in Ascanio chari stat cura parentis. Virgilius. Est en Ascanius.
    \
        Periculum vitae meae tuo stat periculo post mortem. Plaut. Gist en ton danger.
    \
        Stare. Cic. Demourer en estat.
    \
        Quum in Senatu pulcherrime staremus. Cicero. Nostre cas se portoit bien.
    \
        Stat conferre manum AEneae. Virgil. Cela est arresté en moy que je veulx, etc.
    \
        Neque adhuc stabat quo potissimum. Cic. Il n'estoit point encore arresté.
    \
        Modo stet nobis illud, vna viuere in studiis nostris. Cic. Pourveu que ce soit arresté entre nous.
    \
        Statur, impersonale. Terentius, Quid agitur? P. statur. Je suis icy debout sans rien faire.
    \
        Standum est epistolis Domitiani. Plin. iunior. Il se fault arrester aux epistres, de, etc.

    Dictionarium latinogallicum > sto

  • 8 salum

    salum, ī, n. (viell. zu ahd. swëllan, schwellen, aufwallen, widerswalm, Strudel, nhd. Wasserschwall). I) eig.: 1) v. Meere, a) das offene, hohe Meer, die weite, hohe See, als Ankerplatz = die Reede, in salo esse, v. Schiffen, Auct. b. Hisp.: in stationibus cum longis navibus apud Thapsum custodiae causā in salo esse, Auct. b. Afr.: in salo haerere (v. einem Schiffe), Hieron.: in salo ad Leptim stare (v. einer Flotte), Auct. b. Afr.: propter vim tempestatis stare ad ancoram in salo non posse (v. einer Flotte), Liv.: in salo ad ostium portus in ancoris stare (v. Schiffen), Liv.: procul ab insula in salo navem tenere in ancoris, Nep.: paucas naves ante portum Ephesi in salo habere, Liv.: alqm (tempestate reiectum) non in salum restituere, sed in ipsam urbem, quam petebat, Cic. – b) das Meer übh., rapidum, Catull.: iniustum, Prop.: immensum, Ov.: altum, Hor.: sali latitudo, Solin.: navigium pervetus et attritum salo, Sen. rhet.: se in salum eiaculare (v. Arion), Gell. – c) übtr., die Strömung eines Flusses, amnis saevit maiore salo, Stat. Theb. 10, 867. – 2) das durch die unruhige Bewegung des Meeres hervorgebrachte Schwanken des Schiffes, wodurch die Seekrankheit (nausea) entsteht, salo nauseāque confecti, Caes. b. c. 3, 28, 4. – 3) die Meerfarbe, Mart. Cap. 1. § 16 u. § 17. – II) bildl., die Bewegung, Unruhe, tam aerumnoso navigare
    ————
    salo, Meer der Drangsale, Cic. poët. Tusc. 3, 67: cum in isto cogitationis salo fluctuarem, Apul. met. 4, 2: miro mentis salo et cogitationum dissensione, Apul. met. 9, 19: ipsa mens eorum salo perturbationum fluctuat, Augustin. de civ. dei9, 6. – Mask. Nbf. undantem salum, Enn. fr. scen. 195.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > salum

  • 9 sto

    1. sto, stetī, statum, stātūrus, āre (Stamm sta, wie in εστη-κα, εστάναι, ahd. stân), stehen, I) im Ggstz. zum Sitzen usw., im weiteren Sinne = stehend verweilen, sich aufhalten, sich befinden, A) eig.: 1) im allg.: a) v. leb. Wesen: stant ambo, non sedent, Plaut.: cum virgo staret et Caecilia in sella sederet, Cic.: stans ac rectus homo (Ggstz. humilis et ad terram more quadrupedum abiectus), Liv.: stantes (im Stehen, sich erhoben habend) plaudebant, Cic. (vgl. stantia in plausum tota theatra, Prop.): Minerva, quae est in Parthenone stans (in stehender Stellung), Plin.: stando (im Stehen) mingens, Amm.: cui standi (sich auf den Füßen zu erhalten) vulnera vires non dederant, Ov.: stans pede in uno, Hor.: stante alqo, in jmds. Gegenwart, Cic. u. Tac.: me stante, Cic.: stantibus legatis, in Gegenwart d.G., Liv. – ad ianuam, ad curiam, Cic.: ad fores, Curt.: ante aedes, Plaut.: post aulaea, Curt.: in atriis, Plaut.: in conspectu exercitus, Curt.: cum gladiis in conspectu senatus, Cic.: circum senatum (v. Bürgern usw.), Cic.: propter in occulto, Cic.: stat super (oben darauf, auf dem Wagen), Ov.: hic foris, Plaut.: hinc procul, Ter.: qui proximi steterant, Caes. – Pass. impers., quid agitur? statur! Plaut. u. Ter. – b) v. lebl. Subjj.: stabat in his (lucis) ingens quercus, Ov.: in cava nullus stet tibi nare pilus, Ov.: stant saxa antro, Ov.: stramenta stantia in segete re-
    ————
    linquit, ut postea subsecentur, Varro. – v. Altären u. Bildsäulen, stabant sine ignibus arae, Ov.: quorum statuae steterunt in rostris, Cic.: signa stant ad impluvium, Cic.: stabat commune sepulcrum, Hor.: aëneus (als eherne Bildsäule) ut stes, Hor.: levi de marmore tota stabis, wirst dastehen (als Bildsäule) aus M., Verg. – v. Webstuhle und dem Gewebe, aufrecht stehend, stans tela, Ov. met. 4, 275: stantes telae, Ov. fast. 3, 819.
    2) insbes.: a) als milit. t.t. – stehen, aufgestellt sein, laxius, Curt.: in ulteriore ripa, Curt.: ante signa, Curt.: pro porta (v. Posten), Liv.: extra teli iactum, Liv.: sub armis, Auct. b. Afr.: in acie, Auct. b. Hisp.: haud impari acie, Liv.: pars aciei stetit sub hoste (tiefer als der F.), Auct. b. Afr.: quotā parte virium suarum ibi dimicavit Antiochus? In Asia totius Asiae steterunt vires, Liv.: stetimus tela aspera contra contulimusque manus, Verg.: Bactriani armati stabant, Curt.: Eumenes rex Attalusque cum omni manu sua ab tergo inter postremam aciem ac vallum steterunt, Liv. – b) v. Dienern, dastehen, aufwarten, pueri eximiā facie stabant, C. Gracch. fr.: sto exspectans, si quid mihi imperent, Ter.: ad cyathum et vinum, Suet.: ad pedes, Suet. – c) v. Buhldirnen = prostare, feilstehen, meritoria (sc. scorta) intra urbem stare vetuit, Vopisc. Tac. 10, 2: stat meretrix certo cuivis mercabilis aere, Ov. am. 1, 10, 21: olente in fornice stans,
    ————
    Hor. sat. 1, 2, 30: quod steterat multis in carcere fornicis annis, Iuven. 10, 239; vgl. 11, 172. – d) von Gebäuden = fertig dastehen, erbaut sein, iam stabant Thebae, Ov.: stet Capitolium fulgens, Hor.: aedificant muros. Stabat opus, Ov.: iam stare ratem, Val. Flacc. – e) v. Schiffen u. Schiffern, wo liegen, vor Anker liegen, stant litore puppes, Verg.: lembi, qui in Strymone stabant, Liv.: stabat classis in salo ad Leptim, Auct. b. Afr.: classe divisā pars in salo ad ostium portus in ancoris stetit, Liv.: intra sexagesimum diem quam caesa silva erat centum sexaginta navium classis in ancoris stetit, Flor.: nox ea, quā propter vim tempestatis stare ad ancoram in salo Romana classis non posset, Liv. – f) starrend stehen, emporstehen, -starren, -ragen, steteruntque comae, Verg. u. Ov.: crines fulti pulvere, Stat.: saetae, cristae, Ov.: stant mammae, Plin. – g) mit Abl. = von etwas starren, strotzen, vollstehen, -sein, cupressi stant rectis foliis, Enn. fr.: stat ager sentibus, Caecil. com. fr.: stat nive candidum Soracte, Hor.: pulvere caelum stare, Verg.: stant lumina flammā, Verg.
    B) bildl.: 1) im allg.: in fastigio eloquentiae, Quint.: ante oculos stat ille meos, Ov.: pericula stant circum alqm, Verg.
    2) auf jmds. Seite stehen, -sein, ihm anhangen, beistehen, od. das Gegenteil, gegen jmd. stehen, jmds. Gegner sein, a) mit ab u. Abl.: stare a se potius
    ————
    quam ab adversariis, Cic.: ab iis stare, Nep.: a senatu et a bonorum causa stare, Cic. – b) mit cum u. Abl.: vobiscum me stetisse dicebat, Cic.: quae (pars) cum Romanis stabat, Liv.: cum di prope cum Hannibale starent, Liv.: capita nominis Latini stare ac sentire cum rege videbant, Liv.: übtr., fortuna cum barbaris stabat, Liv.: victoria stat tecum, Ov. – c) m. pro u. Abl.: pro nobis, Ov.: pro Iuba atque Afris, Quint.: pro Pompei partibus, id est pro re publica, Vell.: pro meliore causa, Curt.: pro isdem partibus, Sen.: ruina partium, pro quibus steterat, Liv. fr.: stabat pro templo, für den T. (als Schützer), er war der Tempelhüter, Verg.: übtr., si pro mea patria ista virtus staret, Liv.: ni pro iure gentium stetisset fortuna, Liv.: stabat pro partibus invicta fortuna, Flor.: stabit pro signis iusque piumque tuis, Ov. – d) m. in u. Abl.: Graeci, qui in Darei partibus steterant, Curt. 3, 11 (28), 18. – e) mit in od. contra od. adversus u. Akk., gew. im Ggstz. zu ab, cum, pro u. Abl.: nec steterunt in te virque paterque meus, Ov.: quod adversus populi commoda in senectute steterat, sich dem V. des V. widersetzt hatte, Nep.: cum saepe a mendacio contra verum stare homines consuescerent, Cic.: qui nobiscum adversus barbaros steterunt, Nep.: Ligarium non pro Cn. Pompeio, sed pro Iuba et Afris inimicissimis populo Romano stetisse, Quint.: Mulciber in Troiam, pro Troia stabat Apollo, Ov.: mox simulatione contra Pompeium et
    ————
    Caesarem, animo pro Caesare stetit, Vell.: quemadmodum Antiochi Philippique bello pro vobis adversus reges, sic nunc pro rege adversus vos stetimus, Liv.: cum quo ferocissime pro Romana societate adversus Punicum foedus steterat, Liv. – f) mit Advv.: hinc stas, illim causam dicis, Plaut. Men. 799: ut, unde stetisset, eo se victoria transferret, Iustin. 5, 4, 12: prope incondita Thurinorum turba nec satis fido animo, unde pugnabat, stans, Liv. 25, 15, 13: unde ius stabat, ei (populo) victoriam dedit (eventus belli), Liv. 21, 10, 9: aliunde stet semper, aliunde sentiat, Liv. 24, 45, 3.
    3) auf jmd. od. etwas beruhen, m. in u. Abl. od. m. bl. Abl., omnis in Ascanio cari stat cura parentis, Verg.: stat salus in armis, Val. Flacc.: vigili stant bella magistro, Sil.
    4) wie unser zu stehen kommen = kosten, centum talentis, Liv.: magno pretio, Hor.: alci gratis, Cic. Verr. 5, 48 (s. Zumpt z. St.). – übtr., multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit, Liv.: damnavit multo staturum sanguine Martem, Mart.: sanguine quippe, si renuat, blando nimium facilique marito statura obsequia, Sil.: nulla pestis humano generi pluris stetit, Sen.: tunc res immenso placuit statura labore, Lucan.: haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit, Liv.: periculum vitae meae tuo stat periculo, wird erkauft, ist zu haben für usw., Plaut.: Her-
    ————
    culeo stabunt (logi ridiculi) prandio, cenā tibi, Plaut.
    II) prägn.: A) eig.: 1) im Ggstz. zur Bewegung = stillstehen, -halten, still-, unbeweglich dastehen, sich nicht rühren, a) eig.: α) v. leb. Wesen, si iste ibit, ito: stabit, astato simul, Plaut.: sed abi intro, noli stare, Plaut.: quid stas lapis? Ter. – equus stare nescit, Verg.: ut taurus vaccā ademptā stare nequit, ruhen und rasten, Ov. – β) v. lebl. Subjj., wie v. Schiffen, videsne navem illam? stare nobis videtur, at iis qui in navi sunt moveri haec villa, Cic. Acad. 2, 81: stetit aequore puppis, Ov.: mea si staret navis in Oceano, still läge, Prop. – von Himmelskörpern, statim stant signa, Plaut. – von Gewässern und anderen Flüssigkeiten, stant aquae, Ov.: placidum ventis stat mare, Verg.: stantia freta, Ov.: stat et fracto dolio vinum, Sen.: gelidus in venis stetit haesitque sanguis, Sen. poët.: cuius ex levi tactu stabant profluvia sanguinis, Arnob. – vom Eis, stat glacies iners, Hor. – b) übtr., von der Zeit – gleichs. stillstehen, verweilen, non segnis stat remeatve dies, Tibull.: veluti stet volucris dies, Hor.
    2) mit dem Nbbegr. der Festigkeit, a) als milit. t.t. – α) stehen, festen Fuß fassen, standhalten, in gradu (auf der Mensur), Cic.: qui (miles) steterit (Ggstz. abiecto scuto fugiat), Cic.: in acie stare ac pugnare (Ggstz. in castra refugere), Liv.: verb. comminus stare et impetum sustinere, Caes.: contra leonem
    ————
    etiam stetit, Spart. – β) übtr., v. Kampfe selbststehen, auf einer Stelle haften, schweben, anceps dicitur certamen stetisse, soll ohne allen Ausschlag gestanden haben, Liv.: ibi aliquamdiu atrox pugna stetit, Liv.: diu pugna neutro inclinata stetit, Liv. – b) von Felsen, Gebäuden = fest, unerschütterlich stehen, dauern (vgl. Drak. Liv. 31, 31, 15), quam si dura silex aut stet Marpesia cautes, Verg.: nec domus ulla nec urbs stare poterit, Cic.: stantibus Hierosolymis, Cic.: muros stare, Liv.: stantia moenia (Ggstz. ruinae muri), Liv.: aedes sacrae stantes (Ggstz. aedium sacrarum ruinae), Sen. – c) v. Geschossen, fest stecken bleiben, haften, missum stetit inguine ferrum, Ov.: hasta stetit medio tergo, Ov.: ossa inter ferreus ad costas alto stat vulnere mucro, Verg.
    B) bildl.: 1) im allg., stillstehen, stehenbleiben, utinam res publica stetisset quo coeperat statu, Cic. de off. 2, 3: nihil quo stat loco stabit, omnia sternet abducetque secum vetustas, Sen. ad Marc. 26, 6.
    2) stare per alqm, durch jmds. Schuld gleichs. hangen bleiben = an jmd. hangen, liegen, jmds. Schuld sein, per me stetisse, Ter.: non per me stetit, Quint. – oft stat od. non (nihil) stat per alqm m. folg. quo minus u. Konj., Caes., Liv. u.a., od. stat per alqm m. folg. quin od. ne u. Konj., Liv., Suet. u.a. (vgl. Drak. Liv. 8, 2, 2. M. Müller Liv. 2, 31, 11. Ruperti Tac. dial. 21 extr.): u. per alqm stat m. folg. ut
    ————
    u. Konj., Plin. ep. 10, 6 (22), 2. Ps. Quint. decl. 250: per alqm non stat m. folg. Infin., Scaevol. dig. 32, 1, 38. § 6.
    3) mit dem Nbbegr. der Festigkeit u. Dauer = a) fest-, unerschüttert stehen, sich halten, sich behaupten, bestehen, verbleiben, Bestand haben (Ggstz. titubare, corruere, concĭdere), si stare non possunt, corruant, wenn sie sich nicht halten, sich nicht (bei ihren Vermögensumständen) behaupten können, so mögen sie fallen (bankrott werden), Cic.: qui me stante (solange ich mich in meiner Würde behauptete) stare non poterant, Cic.: per quos homines ordinesque steterim, Cic.: dum stabat regno incolumis, Verg.: stamus animis, sind festen Mutes, Cic.: stas animo, Hor.: quae si valuissent, res publica staret, tu tuis flagitiis concĭdisses, Cic.: res publica stat virtute suā, Liv.: regnum eorum novum fraternā stare concordiā, Liv.: tutelā muliebri res Latina et regnum avitum puero stetit, verblieb dem Kn., Liv.: stat nulla mortalibus umquam, fortunā titubante, fides, Sil.: nullo enim modo posse video stare istum (Caesarem) diutius, quin ipse per se etiam languentibus nobis concĭdat, Cic. ad Att. 10, 8, 6. – b) bei etw. festbleiben, α) = beharren, verharren, ihm nachkommen, an etw. sich halten bei etw. es bewenden lassen, m. in u. Abl., in fide, Cic.: in sententia, Liv.: stare oportet in eo, quod sit iudicatum, Cic. – m. bl. Abl., stant
    ————
    sententiā, Plaut.: suis stare iudiciis, Cic.: censoris opinione, Cic.: alcis iudicio, Cic.: alcis decreto, Caes.: illis promissis, Cic.: pacto, Liv.: ut palam in senatu diceret, staturus eo esset, quod censuissent, an ad populum laturus, Liv.: impers., eo stabitur consilio, Liv.: statur priore foedere, Liv. – mit Dat., arbitri sententiae, voluntati patris defuncti, ICt.: rei iudicatae, ICt. – β) übtr., feststehen = festgesetzt-, fest bestimmt-, fest beschlossen sein, stat sua cuique dies, Verg.: tempus agendae rei nondum stare, Liv.: u. so stat sententia, Ter.: stat pensata diu belli sententia, vincam servare invitos, Sil. – dah. stat alci sententia m. folg. Infin. = es steht bei jmd. der Entschluß-, der Wille fest, es ist bei jmd. fest beschlossen, zu usw., Liv.: so auch stat pectore fixum mit folg. Infin., Val. Flacc.: u. stat alci od. bl. stat mit folg. Infin., Cic. u.a. – c) v. Schauspielern u. Schauspielen, stehen = sich auf der Bühne halten, gefallen (Ggstz. cadere, exigi), in his, quas primum Caecilii didici novas, partim sum earum exactus, partim vix steti, Ter.: illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, hoc stabant, Hor. – cum stetit olim nova (fabula), actoris operā magis stetisse quam suā, Ter.: securus, cadat an recto stet fabula talo, Hor. – Perf. stĕtĕrunt gemessen, Verg. Aen. 2, 774; 3, 48. Prop. 2, 8, 10 M. Ov. her. 7, 166. – Das Supinum statum will Prisc. 9, 38 mit langem a, dagegen 10, 27 mit kurzem a gemessen
    ————
    haben; stātūrus mißt Lucan. 2, 566 u. 719; 3, 381. Sil. 17, 82. Mart. 6, 32, 3. – vulg. Nbf. isto, wov. istat, Augustin. serm. 118, 4 Mai: istamus, Itala (Fuld.) Roman. 5, 2: istatis, Itala (psalt. Veron.) psalm. 133, 1: ista, Itala (Fuld.) Iacob. 2, 3: istare, Isid. de nat. rer. 44, 2 cod. Bamb. A.
    ————————
    2. stō, s. iste .

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sto

  • 10 ancora

    ancŏra, ae (not anchŏra), f. [v. ango], = ankura, an anchor.
    I.
    A.. Lit.:

    Ancora fundabat naves,

    Verg. A. 6, 3:

    jacere,

    to cast anchor, Caes. B. G. 4, 28; so,

    mittere,

    to let go, Vulg. Act. 27, 29:

    extendere,

    to put out, ib. ib. 27, 30:

    naves deligare ad ancoras,

    Caes. B. G. 4, 29:

    navem tenere in ancoris,

    Nep. Them. 8, 7:

    consistere ad ancoram,

    to lie at anchor, Caes. B. C. 3, 102:

    naves in ancoris constiterunt,

    id. ib. 3, 28 et saep.:

    solvere,

    to weigh anchor, Cic. Att. 1, 13; so,

    tollere,

    Caes. B. C. 1, 31; so Vulg. Act. 27, 40; also,

    in gen.,

    to depart, go away, Varr. R. R. 3, 17, 1:

    vellere,

    Liv. 22, 19:

    praecidere,

    to cut the cables, Cic. Verr. 2, 5, 34 al. —
    B.
    Trop., as a symbol of security, refuge, hope, support:

    ancora jam nostram non tenet ulla ratem,

    Ov. Tr. 5, 2, 42:

    ultima fessis ancora,

    Sil. 7, 24; cf.:

    spem, quam sicut ancoram habemus,

    Vulg. Heb. 6, 10.—
    II.
    Transf., an iron in the form of an anchor, Pall. 1, 40, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > ancora

  • 11 salum

    sălum, i, n. ( masc. collat. form, corresp. to the Gr. acc., undantem salum, Enn. ap. Non. 223, 24, or Trag. v. 226 Vahl.), = salos, the open sea, the high sea, the main, the deep; opp. to the sea near the coast or in a port (occurring only in sing., and mostly in the acc. and abl.).
    I.
    Lit. (rare but class.), Cic. Caecin. 30, 88:

    in salum nave evectus,

    Liv. 29, 14:

    paucas (naves) ante portum in salo habiturum,

    id. 37, 10:

    pars (classis) in salo ad ostium portūs in ancoris stetit,

    id. 37, 13 (cf. the Gr. en salhô stênai, to lie at anchor in the open sea); so,

    in salo stare,

    id. 37, 16; 44, 12:

    procul ab insulā in salo navem tenere ancoris,

    Nep. Them. 8.—
    B.
    Transf.
    1.
    In gen., the sea ( poet.):

    rapidum salum tulistis truculentaque pelagi,

    Cat. 63, 16; Prop. 1, 6, 2; 1, 15, 12; 3, 7 (4, 6), 40; Verg. A. 1, 537; 2, 209; Hor. Epod. 17, 55; Ov. Am. 2, 11, 24 al.:

    rubrum,

    Prop. 3, 13 (4, 12), 6.—
    * 2.
    Like salos, sea-sickness:

    tirones salo nauseāque confecti,

    Caes. B. C. 3, 28.—
    * 3.
    The stream, current of a river:

    (amnis) saevit majore salo,

    Stat. Th. 10, 867.—
    4.
    The color of the sea, Mart. Cap. 1, §§ 16 and 17.—
    II.
    Trop., a sea of thought, agitation, trouble, etc.:

    tam aerumnoso navigare salo, Cic. poët. Tusc. 3, 28, 67: cum in isto cogitationis salo fluctuarem,

    App. M. 4 init.:

    mentis (with dissensio cogitationum),

    id. ib. 9, p. 225, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > salum

  • 12 adhaereo

    ad-haereo, haesī, haesum, ēre
    1) держаться (за что-л.) (alicui rei, in aliquā re, редко aliquid), быть прикреплённым
    2)
    а) прилегать, покрывать (sudor adhaeret ovibus V; pallium humerum adhaeret Tert); застревать, засесть ( in visceribus C); задерживаться, оставаться, не покидать (stativis castris a. T); быть близким, держаться близко, льнуть, не отставать
    a. in corpore suo Sen — зависеть от потребностей тела, но
    б) сопутствовать, быть неразлучно связанным (altissimis invidia adhaeret VP)
    cui canis cognomen adhaeret H — к которому пристало прозвище «собака»
    3) примыкать, быть приверженным ( cultu — dat.— Christiano Amm)
    4) находиться близко, быть смежным, граничить, примыкать ( continenti L)

    Латинско-русский словарь > adhaereo

  • 13 consisto

    cōn-sisto, stitī, —, ere
    1) становиться (ad mensam C, Pt; ad fores Capitolii Su; in muro Cs; post aliquem Q)
    2) твёрдо стоять на ногах, перен. уметь устоять, не поддаваться ( adversus formidata Sen)
    3) подойти ( propius O); оказаться, появиться ( in contione C)
    4) воен. занять позицию, расположиться (in superiore acie, sub muro Cs; in sinistro cornu L)
    5) юр. выступить на суде (ad horam Q; adversus aliquem Dig; loco testis VM)
    6) задержаться, остановиться ( in urbe negotiandi causa Cs)
    7) поселиться (in agris alicujus Hirt; in eā sede QC)
    8) находиться, пребывать, оставаться, состоять (in equestri ordine Su; intra professionem suam CC)
    9)
    а) останавливаться (hic V; procul O)
    ire modo ocius, interdum c. H — то идти быстрее, то (временами) останавливаться
    cum aliquo c. Pl, C — остановиться с кем-л. ( для беседы)
    neque c. flumen nec lĕvis hora potest O — ни река, ни быстротечное время остановиться не могут
    cogere aliquem c. Cs — заставить остановиться (остановить) кого-л.
    c. ad ancoram C in ancoris Cs) — стать на якоре
    б) застывать, замерзать ( frigore constĭtit flumen O); твердеть, густеть, уплотняться ( album ex ovo constitit CC)
    10) подробнее развить, остановиться ( in singulis C)
    11) переставать, прекращаться, проходить ( morbus consistit CC — ср. 12.; ira constĭtit O)
    12) гнездиться, сосредоточиться ( morbus consistit circa cervīcem CC — ср. 11.)
    13) состоять, заключаться
    victus eorum in lacte, caseo, carne consistit Csих пища состоит из молока сыра и мяса
    14) устоять, продержаться (vires prohibent c. O); твёрдо держаться, стоять (in arido Cs; firmo c. gradu L)
    contra aliquem in contione c. C — выдержать борьбу против кого-л. на собрании
    animo или mente c. C — ясно соображать, сохранять душевное равновесие
    neque mente neque lingua neque ore c. Cсовершенно растеряться
    alicujus animum c. non sinere C — не давать кому-л. успокоиться
    15) быть, существовать
    sunt certi depĭque fines, quos ultrā citrāque nequit consistere rectum H — существуют же известные пределы, по обе стороны которых не может быть ничего нормального (истинных норм)
    16) ( об очках при игре в кости) выпадать (casu c. C)
    17) соглашаться (cum aliquo verbis c. C)
    18) устанавливать, излагать ( consistendae causae gratiā venire AG); утверждать, устраивать
    19) вступать в спор, спорить или обсуждать (cum aliquo de aliquā re и adversus aliquid Eccl)

    Латинско-русский словарь > consisto

  • 14 destino

    dē-stino, āvī, ātum, āre [одного корня с stare]
    1) утверждать, укреплять, прикреплять (naves ancoris Cs; antennas ad mālos Cs)
    2) определять, назначать (tempus locumque ad certamen L; materiam ad scribendum Q; alicui provinciam L)
    3) обрекать (aliquem morti QC, Fl или ad mortem L)
    d. aliquem animo auctorem caedis L — уверенно считать кого-л. убийцей
    destinatum est mihi facere aliquid Su, PJ — я твёрдо решился сделать что-л.
    ex destinato Sen, Su или destinato Su с — умыслом, преднамеренно
    4) наметить в качестве цели, метить, целить (во что-л.) (d. locum oris L)
    5) предназначать, сватать ( alicui filiam suam PJ); назначать, выдвигать ( aliquem consŭlem T)
    6) намечать к покупке, покупать

    Латинско-русский словарь > destino

  • 15 infreno

    īn-frēno, āvī, ātum, āre
    1) взнуздывать (equum L, Q)
    поэт. запрягать (i. currum V)
    2) укреплять, привязывать ( navigia ancoris PM)
    3) сдерживать, обуздывать, удерживать (i. impĕtum PM; aliquem C etc.)

    Латинско-русский словарь > infreno

  • 16 adhaereo

    ad-haereo, haesī, haesum, ēre, an etw. hangen, festhangen, ankleben, I) eig.: m. Dat., saxis, Liv.: iumento, Gell.: ancoris (v. Schiffe), Tac.: manus oneri adhaerentes (durch Frost = angefrorene), Tac.: m. in u. Abl., vincto in corpore, Ov.: absol., qui adhaerent pediculi, leguntur, Col.: adhaerens lingua, angewachsene, Plin. – II) übtr.: a) dem Orte od. der Zeit nach an etwas sich anschließen, anstoßen, angrenzen, modica silva adhaerebat, Tac.: lateri quā pectus adhaeret, Ov.: quae (terra) quia continenti adhaeret, Curt.: paeninsula est Peloponnesus, angustis Isthmi faucibus continenti adhaerens, Liv. – poet. m. Acc., Cratera et Corvus adhaeret, Cic. Arat. 538. – absol., tempus adhaerens, die sich unmittelbar anschließende Zeit, die nächste Folgezeit (ein Teil der gegenwärtigen), Quint. – b) an jmd. od. etw. gleichs. festhangen, wie eine Klette hangen, von jmd. od. etw. nie weichen, α) v. Pers., an einer Pers. (als beständiger Begleiter usw., s. Ruhnken Vell. 1, 9, 6), usque, Plaut.: alci perpetuo comitem, Plin.: uxori semper tuae, Mart.: lateri adhaerere gravem dominum, auf dem Nacken sitze, Liv. – an einem Orte, stativis castris (Dat.), Tac. – an einer Handlung, od. an einem Zustande, fortiter obsidioni, scharf betreiben, Amm.: nulli fortunae adhaerebat animus, sein Sinn hing an keiner Lebensstellung, Liv. – bei Spät. = als Verehrer usw. anhangen, deo, Eccl.: cultui Christiano, Amm. – β) v. Lebl.: pestis adhaerens lateri suo, beständig an ihren Fersen hängende, Liv.: cui Canis cognomen adhaeret, für immer anhaftet, Hor.: invidia altissimis adhaeret, hängt sich an, Vell.: quae (sententia) facilius memoriae tuae adhaerere potuit, Gell. – c) an etw. als Anhängsel angehängt sein, summusque in margine versus adhaesit, war (aus Mangel an Raum) auf dem Rande angehängt (beigeschrieben), Ov. – dah. v. Pers. ein Anhängsel bilden, als Anhängsel teilhaben an etw., te vix... extremum adhaesisse, Cic.: qui etiam minimae parti tantae fortunae adhaeserunt, Curt.

    lateinisch-deutsches > adhaereo

  • 17 consisto

    cōn-sisto, stitī, ere, sich beistellen, d.i. sich hinstellen, I) im allg., sich hinstellen, hintreten, auftreten, 1) eig.: a) v. Fuße u. v. leb. Wesen, ubi (crus) consistit, calx quoque terram non contingit, Cels. – is qui proxime constiterat, der Zunächststehende, Val. Max.: qui constitit intus, Ov.: c. ex diverso, Quint.: eo loci, ubi etc., Val. Max. – c. ad mensam, Cic.: ad aras, Ov.: ad fores Capitolii, Suet.: ante vestibulum regiae, Curt.: ante oculos (auch bildl.), Ov.: apud ripam, Suet.: circa alqm (von mehreren), Curt.: iuxta alqm, Eutr.: in caelo iuxta solium Iovis, Suet.: inter aves albas (v. Raben), Ov.: post (hinter) alqm, Quint.: supra ripam stagni (v. Vögeln), Ov. – in vinea media, Cic.: in limine domus suae, Curt.: in extrema parte theatri, Val. Max.: pontibus crebris (v. Bienen), Verg.: c. in pedes, auf die F. zu stehen kommen, Sen. ep. 121, 8. – calce aliquem super ipsum os debere consistere, mit dem Hacken müsse einer auf den (ausgetretenen) Knochen treten, Cels. 8, 14. – mit Ang. wie? durch Advv., recte et in loco, Cic.; od. (als wer?) durch Adii., hi proximi constitere, Liv.: ne quem paterentur in circo forove nisi positis lacernis togatum consistere, Suet.: consistens inter fratres medius, Suet. – So nun bes.: α) als Betrachter sich hinstellen, hinzutreten, fert animus propius consistere (bildl. = die Sache näher zu besprechen), Ov. art. am. 3, 467. – β) als Zuhörer in einer Versammlung sich einfinden, tota in illa contione Italia constitit, Cic. Sest. 107. – γ) zu einer Leistung, bes. zum Kampf sich hinstellen, auftreten, sich aufstellen, vom Zitharöden, ut constitit, Suet. Ner. 21 2: v. einem Possenreißer, in scaena vero postquam solus constitit, Phaedr. 5, 5, 13. – v. Redner, c. in communibus suggestis, Cic. Tusc. 5, 29. – Aesopus media subito in turba constitit, Phaedr. 4, 5, 29. – v. Schützen (beim Wettschießen), post acer Mnestheus adducto constitit arcu, Verg. Aen. 5, 507. – vom Faustkämpfer, Athleten, Verg. Aen. 5, 426. Plin. 7, 83: v. Zweikämpfern, c. inter duas acies, Liv. 7, 10, 9: vom Gladiator, cum alqo, Petr. 19, 5 (übtr.). – v. Wächter, Schützer, Verteidiger einer Örtl., sich aufstellen, sich postieren, ante fores curiae, Val. Max.: in porta, Caes.: in ponte sublicio, Val. Max.: pari intervallo, Caes. – bes. als milit. t. t., sich aufstellen zum Kampf, Stellung nehmen, antreten, ne saucio quidem eius loci, ubi constiterat, relinquendi facultas dabatur, Caes.: c. iuxta, Caes.: contra, Caes. – c. ad Alliam, Liv.: circa alqm, Liv.: inter primos, Curt.: sub muro, Caes.: pro castris, Sall.: in sinistro cornu propius montes, Liv.: cum equitibus contra pedites, Curt.: in foro cuneatim, Liv.: in sinistra parte acie (in Schlachtordnung), Caes. – m. in u. Akk., in orbem (in einem Kreis, im Kr.), Caes.: acies quadratum consistit in agmen (in einer viereckigen Marschkolonne), Tibull. – sine ducis opera copiae sic ordinatae consistunt, ut etc., Nep.: proximi cornibus constiterunt regii equites, Liv.: naves profectae ex portu nostris adversae constiterunt, Caes. – δ) als gerichtl. t. t., vor Gericht treten, -erscheinen, als Zeuge, loco testis, Val. Max. 8, 5, 6. – gew. als Kläger = seine Sache vor Gericht führen, rechten, prozessieren,ad horam, Quint.: in iure, ICt.: cum matre, Sen.: cum debitoribus, ICt.: adversus dominos, ICt.; vgl. Oehler Tert. de idol. 13 in.

    b) v. lebl. Subjj., und zwar als t. t. des Würfelspiels, v. Wurf, zu stehen kommen = fallen, quadringentis talis centum Venerios non posse casu consistere, Cic. de div. 2, 48.

    2) übtr.: a) sich auf jmds. Seite mit seiner Ansicht stellen, jmdm. beitreten, mit jmd. übereinstimmen (Ggstz. dissidere), videsne igitur Zenonem tuum cum Aristone verbis consistere, re dissidere; cum Aristotele et illis re consentire, verbis discrepare, Cic. de fin. 4, 72 zw. – b) mit jmd. sich in Erörterung über etwas einlassen, mit jmd. disputieren, de alqa re, cum alqo de alqa re, adversus alqd, Eccl.; vgl. Oehler Tert. de idol. 13 in.

    II) insbes., von der Bewegung aus sich hinstellen = stille stehen, stehen bleiben, A) übh., stille stehen, stehen bleiben, haltmachen (Ggstz. ire, progredi, inambulare, moveri u. dgl.), 1) eig.: a) v. leb. Wesen: consistite! Ov.: ubi ad ipsum veni diverticulum, constiti, Ter.: egressi tecta consistimus, Plin. ep.: ire modo ocius, modo consistere, Hor. – constitit hic, Verg.: c. procul, Ov.: c. non eodem loci prae ardore (v. (Redner), Suet. – u. im Bilde, in hoc igitur campo cum liceat oratori vagari libere atque ubicumque constiterit, consistere in suo, Cic.: ipsa mihi veritas manum iniecit et paulisper consistere et commorari cogit, Cic. – c. ante domum, Ov.: c. citra limen foresque, Ov.: neque is consistens in loco (auf der Stelle), sed inambulans atque ascensu ingrediens arduo, Cic.: iumenta, quae Dareum vehebant, in quadam valle constiterant, Curt.: quocumque constiti loco (wo ich gehe und stehe), ibi cogitationes meas tracto, Sen.: c. limine, Ov. – So nun bes.: α) der Unterhaltung wegen stehen bleiben, consistimus, Hor.: viatores etiam invitos consistere cogunt, Caes. – cum hoc consistit, hunc amplexatur, Cic.: in hoc loco cum altero constitit, Plaut. – β) neugierig, betrachtend, bewundernd, staunend usw. stehen bleiben, prohibitis per militem obviis ac viatoribus respicere usquam vel consistere, Suet.: hanc effigiem eius subinde respicere, sub hac consistere, praeter hanc commeare, Plin. ep.: bestiae saepe immanes cantu flectuntur et consistunt, Cic.: Hypsipyle vacuo consistit in thalamo (vor Verwunderung und Schmerz), Prop. – im Passiv unpers., ista quae spectantur, ad quae consistitur, Sen. – γ) mitten im Tanze stille halten, si ludius constitit aut tibicen repente conticuit, Cic. de har. resp. 23 – δ) als milit. t. t., stille stehen, haltmachen, Rast machen, standhalten, sich setzen, sowohl für kurze Zeit, im Kampfe, auf dem Marsche, auf der Flucht, agmen nec progredi nec consistere audet, Curt.: agmen od. signa consistere iubet, Curt. u. Liv.: nemo consistere audet, Caes.: is locus ubi constitissent, ihr jetziger Lagerplatz, Caes.: constitit nusquam prius, quam ad Vada venit, Brut. in Cic. ep. – c. ad medium fere spatium, Caes.: c. paulum ad Rubiconem, Suet.: ad bivia, Liv.: ante oppidum, Hirt. b. Afr.: prope hostem, Caes.: sub castris Afranii, Caes.: signa consistunt in radicibus collium, Liv.: c. in hac urbe diutius quam usquam, Curt.: in locis superioribus u. bl. locis superioribus, Caes.: consistit a fuga Romana acies, Liv. – als auch auf die Dauer, eine feste Stellung einnehmen, sich festsetzen, cum (Pompeius) constiterit et timere desierit, Balb. in Cic. ep.: ego, ne consistere possit in Italia Antonius, dabo operam, Brut. in Cic. ep.: (Antonius) non mehercules horam constitisset, Planc. in Cic. ep. – ε) als Reisender, Flüchtling an einem Orte haltmachen, anhalten, sich aufhalten, v. Seefahrern auch = wo sich vor Anker legen, wo anlegen, sowohl augenblicklich, plura scribam ad te cum constitero; nunc eram plane in medio mari, Cic.: in quibus (oppidis) consistere praetores et conventum agere solebant, Cic.: c. unum diem Veliae, Cic.: Romae vix triduum, Cic.: ad ancoram unā nocte, Cic.: contra Lissum in ancoris (v. Schiffen), Caes.: in portu (v. Schiffen), Liv. – als auch auf die Dauer sich wo aufhalten, sich niederlassen, sich ansässig machen, hic, Sen.: in agris Cadurcorum, Hirt. b. G.: in Aonia, Ov.: in ea sede, Curt.: nec tamen hāc profugum consistere Pelea terrā fata sinunt, Ov. – v. den in einer Provinz sich aufhaltenden, ansässigen röm. Bürgern, ibi negotiandi causā, Caes.: Uticae, Val. Max. – ζ) als Verkäufer wo seinen Stand haben, ausstehen, feil haben, ede, ubi consistas, Iuven. 3, 296: c. in taberna, Varr. LL. 5, 5; in schola, sub theatro Aug. Pompeiano, Corp. inscr. Lat. 6, 9404. – η) als Kollegium wo zusammentreten, in Palatio, Corp. inscr. Lat. 6, 8750: Arelicae, ibid. 5, 4017: Clastidi, ibid. 5, 7357. Vgl. Mommsen im Hermes 7, 309 f.

    b) von lebl. Subjj.: vel concĭdat omne caelum omnisque natura (N. = Schöpfung) consistat necesse est, Cic.: oculus consistit (Ggstz. huc illucve sine ratione movetur), Cels.: Ixionii vento (durch den W. = durch den Stillstand des W.) rota constitit orbis, Verg.: inanes nuces in summo umore consistere (sich halten, verbleiben) et plenas integro fructu ad ima deferri, Petr.: illic et nebulas, illic consistere nubes iussit, sich lagern, Ov. – So nun bes.: α) v. Flüssigkeiten, stillstehen (Ggstz. fluere, profluere, manare), ut, si pluerit, non consistat aqua, Varr.: quin rapidum placidis etiam mare constitit undis, Tibull.: ter frigore constitit Ister, Ov.: v. Blut usw., tandem constitit sanguis, Curt.: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, Enn. tr. fr. – v. Most, sich setzen, cum iam perfecte mustum deferbuit et constitit, Col. 12, 21, 3. – u. als mediz. t. t., Konsistenz gewinnen, album ex ovo cnm rosa (Rosenöl) mixtum, adiecto, quo facilius consistat, contritae rosae pulvere, Cels. 4, 27 (20), 1. p. 154, 2 D. – β) v. Magen, Unterleib, von der Ausleerung nach oben od. unten (vom Erbrechen od. Durchfall nachlassen, sich beruhigen, stehen (als mediz. t. t.), stomachus od. ventriculus consistit, Cels.: alvus consistit, Cels. – u. v. den Absonderungen nach oben u. unten selbst, stehen, pituitae cursus (Schleimabsonderung) consistit, Cels.: tanta me διάῤῥοια arripuit, ut hodie primum videatur posse consistere, Cic.

    2) übtr.: a) v. Pers.u. personif. Lebl., α) stehen bleiben, αα) in der Rede bei einem Punkte stehen bleiben, verweilen, um ihn näher zu besprechen, quoniam ille hic constitit paulisper, mihi quoque necesse est paulum commorari, Cic.: ipsa mihi veritas manum iniecit et paulisper consistere et commorari coëgit, Cic. – m. in u. Abl., in uno nomine, Cic.: in singulis, Cic. – ββ) innerhalb der Grenzen eines Faches, einer Methode stehen bleiben, sich halten, m. intra u. Akk., intra professionem suam, Cels.: u. Passiv unpers., intra quietem et unctionem et cibum consistendum est, Cels. – u. übh. innerhalb einer Grenze bei etw. stehen bleiben, es bei etw. bewenden lassen, maledictum, quod intra verba constitit, Ps. Quint. decl. 279. – u. in einem Stande verbleiben, m. in u. Abl., seu fortunā seu voluntate in equestri ordine usque ad Augusti patrem, Suet. Aug. 2, 2. – β) bestehen = existieren, sine agri cultoribus nec consistere mortales nec ali posse manifestum est, Col. 1. praef. 6.

    b) von Zuständen, α) stille stehen übh., teils = weder zu-, noch abnehmen, einen Stillstand eintreten lassen, im Stillstand begriffen sein (Ggstz. augeri, increscere od. decedere, minui), cum febris augeatur, consistat, decedat, Cels.: morbus increscit, consistit, minuitur, Cels. – teils = zum Stillstand kommen, stocken, nachlassen, aufhören, si infinitus forensium rerum labor... aetatis flexu constitisset, Cic.: quā novā re oblatā omnis administratio belli consistit, Caes.: cum ad Trebiam terrestre constitisset bellum, Liv. (vgl. Drak. Liv. 35, 4, 1. Fabri Liv. 21, 49, 1): consistere usura debuit, quae erat in edicto meo, die in m. E. erlaubte Verzinsung mußte aufhören, Cic.: infracta constitit ira, Ov. (s. Bach Ov. met. 6, 627). – β) wo seinen Sitz nehmen, Platz greifen, αα) v. körperl. Übeln, teils übh. wo seinen Sitz nehmen od. haben, morbus consistit in toto corpore od. intra intestina, Cels.: maximi dolores in macerrimis consistunt corporis partibus, Sen.: si (erysipelas) circa cervicem aut caput constitit, Cels. – teils (wie καθίστημι) anhalten, fortdauern, Konsistenz gewinnen, sich festsetzen, si nihilo magis malum constitit, Cels.: dolor constitit cum furore, Scrib. – ββ) v. andern Zuständen, wo Platz greifen, stattfinden, teils = wo zur Anwendung und Geltung kommen, ut unde culpa orta esset, ibi poena consisteret, Liv.: in quo (viro) non modo culpa nulla, sed ne suspicio quidem potuit consistere, Cic.: non in te quoque constitit idem exitus, Ov.: si putabit posse omnia penes unum consistere (könne in der Hand einer Person in Anwendung kommen = sei in einer Person vereinbar), Cornif. rhet.: omni tempore summa studia officii inter nos constiterunt, Cic.: quaestio consistit inter utile atque honestum od. circa res personasque, Quint.: sunt certi denique fines, quos ultra citraque nequit consistere rectum, Hor. – teils = auf etw. beruhen, in etw. bestehen, in etw. seinen Grund haben, auf etw. sich gründen, maior pars victus eorum in lacte, caseo, carne consistit, Caes.: vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit, Caes.: omnium superiorum dimicationum fructum in eo die atque hora consistere, Caes.: cum omnibus Gallicis navibus spes in velis armamentisque consisteret, Caes.: in interitu tuo salus et vita optimi cuiusque, libertas populi Romani dignitasque consistit, Cic.: causa perniciosissimi belli in persona tua constitit, Cic.: ea, in quibus vita beata consistit, Cic. – m. bl. Abl., ita exiguo tempore magnoque casu totius exercitus salus constitit, Caes. – mit ex u. Abl., reliquae (legiones) ex fugitivis consistebant, Auct. b. Hisp.

    B) prägn., zum festen Stande kommen, festen Füß fassen, sich auf den Füßen halten (Ggstz. cadere u. dgl.), 1) eig.: a) v. Pers., si prohibent consistere vires, Ov. met. 7, 573. – ita alte, ut consistere homo ipse non possit, Cels. 8, 15. p. 356, 16 D. – im Kampfe, α) v. Faustkämpfer, Ringer (Ggstz. de gradu deici, cadere), minimeque in lubrico versabitur et, si semel constiterit, numquam cadet (im Bilde v. Redner), Cic.: nec tamen tradidisti te, sed subsiluisti et acrior constitisti (im Bilde von dem, der mit dem Geschicke kämpft), Sen.: attolle animum, adversus formidata consiste, Sen. – β) als milit. t. t. v. Soldaten, in muro, Caes.: in fluctibus, in arido, Caes.: pro opere, Sall. – u. im Bilde (vom Redner), confiteor... me consistere in meo praesidio sic, ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causā cessisse videar, Cic. de or. 2, 294.

    b) v. lebl. Subjj. Halt gewinnen, quales cum vertice celso aëriae quercus... constiterunt, festgewurzelt dastehen, Verg. Aen. 3, 681. – und (im Bilde), nullo in loco, nulla in persona stabilibus nixa radicibus consistunt, fesseln sich bleibend an keinen Ort, an keine Person, Val. Max. 6, 9. ext. 7.

    2) übtr., gleichs. festen Fuß fassen, certa aliqua in sententia, einen bestimmten, festen Entschluß fassen, Cic.: consistit consilium, der Entschluß steht fest, Cic. – So nun bes.: a) im gerichtl. Kampfe, festen od. sichern Stand gewinnen, seinen Platz od. sich behaupten, sich halten, bestehen (Ggstz. cadere, concĭdere, de gradu deici), vom Redner, in hac causa, Cic.: in forensibus causis praeclare, Cic.: contra vos in contione, Cic.: c. in dicendo (seine Rede durchführen), Cic.: Passiv unpers., aut ita consistendum est, ut etc., man muß sich so festsetzen (darauf bestehen), daß usw., Cic. – v. Beklagten, spes est et hunc miserum... aliquando tandem posse consistere, Cic.: verbo quidem me superabis ipso iudice, re autem ne consistes quidem ullo iudice, Cic.: Pisonem consulem nulla in re consistere umquam sum passus, Cic. – v. Prozesse selbst, quia magistratus aliquis reperiebatur, apud quem Alfeni causa consisteret, Cic. Quinct. 71. – b) in Stimme, Gesicht od. Gemüt Fassung (Ruhe) gewinnen od. behalten, sich fassen, sich sammeln, v. Pers., neque mente nec linguā neque ore c., Cic.: u. so c. mente, Cic.: tranquillo animo, quietā mente, Fassung u. Ruhe des Gemüts, des Geistes gewinnen, Cic. – v. der Stimme usw. selbst, neque mens neque vox neque lingua consistit, Cic.: religiones violatae... consistere eius animum sine furore atque amentia non sinunt, Cic.: neque enim patrius consistere mentem passus amor, ihm läßt Vaterliebe nicht ruhig das Herz, Verg. – c) in der öffentlichen Meinung festen Fuß fassen, sich behaupten, Geltung gewinnen, vix singulis aetatibus binos oratores laudabiles constitisse, Cic. Brut. 333. – / consistere mit Akk. ist überall unsichere Lesart; vgl. Lachm. Lucr. 6, 11. Gronov Liv. 27, 17, 11.

    lateinisch-deutsches > consisto

  • 18 infreno

    īn-frēno, āvī, ātum, āre, mit einem Zaume versehen, I) eig., ein Pferd aufzäumen, equum, Liv.: equus infrenatus, Liv. u. Ps. Quint. decl.: poet., infrenare currus, den Wagen bespannen, die Pferde vor den Wagen spannen, Verg.: prägn., infrenati manipli, auf gezäumten Pferden, Sil. 4, 314. – II) übtr.: a) befestigen, navigia pluribus ancoris, Plin. 9, 100. – b) zähmen, bändigen, hemmen, impetus, Plin. 32, 2: horum alterum sic fuisse infrenatum conscientiā scelerum et fraudium suarum, ut etc., Cic. Pis. 44: lascivias carnis infrenans, Ambros. in Luc. 9. § 8: laude meā infrena te, ne etc., Vulg. Isai. 48, 9.

    lateinisch-deutsches > infreno

  • 19 inutilis

    in-ūtilis, e, I) negativ, nutzlos, unbrauchbar, unzuträglich, untauglich, ungeschickt, v. Soldaten = kampfunfähig, a) v. Pers.: gloriosus insulsus inutilis, Plaut.: inut. homo, Cic.: non bonus poëta, sed tamen non inutilis, Cic.: imbelle et inutile vulgus, Iuven.: milites, militum turba, Liv.: corpus, kampfunfähiger, Ov.: infirmissimus et inutilissimus quisque, Colum. 3, 10, 6: m. Abl. (an), aliquā parte membrorum inutiles, Curt. 9, 1 (5), 25: m. Dat., inutilis armis, Ov.: valetudine aut aetate inutiles bello, Caes.: cum plurium imperium bello inutile esset, Liv.: m. ad u. Akk., aetate ad bellum inutiles, Caes.: per aetatem ad pugnam inutiles, Caes.: equitatum eius ad rem gerendam inutilem facere, Caes. – b) v. Lebl.: lignum, Hor.: ferrum, Verg.: impedimenta, Liv.: non inut. rerum notitia, Vell.: aliqua inut. relatio, Val. Max.: m. Dat., acuendis puerorum ingeniis non inutiles lusus, Quint.: sunt et illa excitandis ad audiendum non inutilia, Quint.: m. ad u. Akk., quod et acutum genus (Streitfrage) est et ad usus civium non inutile, Cic.: naves ancoris reliquisque armamentis amissis ad navigandum inutiles, Caes.: inutile od. non inutile est m. Infin., Cic. de off. 3, 57. Quint. 2, 3, 11; od. mit Acc. u. Infin., Cic. ep. 6, 18, 4. Quint. 1, 1, 27 u. 2, 5, 10. – II) positiv, nachteilig, schädlich, hinderlich, verderblich, heillos, a) v. leb. Wesen: malus od. seditiosus et inut. civis, Cic.: inutiles fiunt (apium reguli) propter seditiones, Varro: m. Dat., is inutilis sibi, perniciosus patriae civis alitur, Cic.: quod mihi reique publicae inutilis fuit, Auct. b. Afr.: sibi inutilior, sich selbst mehr zum Nachteil, Ov. met. 13, 38. – b) v. Lebl.: aurum, Hor.: aquae, Sen.: res (Plur.), Liv.: rogationes, Liv.: exemplum, Vell.: pudor, Liv.: quod (vitium) inutilius sit an foedius nescio, Quint: omnium annorum trucidatio inutilissima (est), Plin.: m. Dat., potio a balneo venientibus inutilis, Cels.: quod inutile esset Graeciae, Nep.: oratio invisa senatui inutilisque sibi et civitati suae, Liv.: huic generi inutilissimum balneum est, Cels. – inutile od. non inutile est m. Infin., Quint 11, 2, 48. Cels. 4, 6 (3).

    lateinisch-deutsches > inutilis

  • 20 navis

    nāvis (vulg. nābis), is, f. (altindisch nauḥ, griech. ναῦς), das Schiff, I) eig. u. übtr.: A) eig.: navis peregrina, Plaut.: maritima, Liv.: fluviatilis, Liv.: amnica, Edict. Diocl.: actuaria, Caes.: longa, Kriegsschiff, Liv.: oneraria, Transportschiff, Lastschiff, Liv.: mercatoria, Kauffahrteischiff, Plaut.: piratica, Seeräuberschiff, Liv.: piscatoria, Fischerkahn, Caes.: praetoria, Admiralschiff, Liv.: rostrata, mit einem Schnabel, Iustin.: tecta, Liv. u. Tac., od. constrata, Cic., mit einem Verdeck: aperta, ohne Verdeck, Cic.: navis frumento onusta, Liv.: navis vacua dominis, Liv.: navis exarmata et utroque patens latere, Sen. rhet.: navis quassa (leckes), Liv., vetus quassaque, Liv.: navis, quae simplici ordine agebatur (= moneris, w. s.), Tac.: navis quattuor scalmorum, Vell.: navis auri, paleae, ein Goldschiff, Spreuschiff, Cic.: n. mercium, Iustin. – navem construere od. aedificare, Cic., od. facere, Caes.: navem ornare, Liv., od. adornare, Caes.: navem fabricari, Tac.: navem armare, Caes., instruere armareque, Liv.: navem exarmare (abtakeln), Sen. rhet.: fatiscit navis rimis od. carie, Verg. u. Amm.: navem reficere, Liv.: navem deducere litore, Verg., od. in aquam, Liv., od. bl. deducere, Caes., ein Schiff ins Wasser (in See, vom Stapel usw.) lassen: navem subducere, ans Land ziehen, Caes.: navem ex portu educere, aus dem Hafen steuern, Caes.: navem moliri ab terra, Liv.: navem solvere, absegeln, Caes.: navis solvit, das Schiff segelt ab, Caes.: conscendere navem, Nep., od. in navem, Cic.: od. ascendere in navem, Nep., od. navem, Ter.: milites in navem imponere, einschiffen, Liv.: alqm in navem recipere (an Bord nehmen), Vell.: moderari navem, Liv., navem funiculo, Cic.: navibus rem gerere, zur See fechten, Hor.: egredi e (ex) navi, Ter. u. Caes., od. navi, Nep.: navem appellere ad locum, Cic.: od. applicare ad terram, Caes., od. terrae, Liv.: navis in portum pervehitur, Cic.: deligare navem ad ancoram od. ad terram, Caes.: navem supprimere od. deprimere, versenken, Liv. u. Tac.: navem mergere, versenken, in den Grund bohren, Liv. u.a. (vgl. mergo): navem stabilire (einen festen Stand geben), Liv.: navem frangere, Schiffbruch leiden, Cornif. rhet. (vgl. compluribus navibus fractis, Caes.): navem frangere apud Andrum insulam, Ter.: navem gubernare, steuern, Cic.: navem tenere in ancoris, vor Anker liegen, Nep.: nave, navibus venire, zu Schiffe kommen, Cic. u. Liv.: in navi vehi, Cic., od. nave ferri, Hor., im Schiffe fahren. – navem agere in litus, Liv.: navem capere (nehmen, erobern), Liv.: navem circumsistere, circumvenire, Liv.: navem concīdere, Liv.: navem concitare, Liv.: navem incendere, Cic.: navem praecīdere, Cic.: navem perforare Cic. fr.: navem retinere, festhalten, Caes., zurückbehalten, Liv. – Sprichw., navibus atque quadrigis, d.i. mit aller Macht, aus allen Kräften, Hor. ep. 1, 11, 28: navem mortuo applicare, den Ertrunkenen aus dem Wasser ziehen, zu spät Hilfe leisten, Ps. Quint. decl. 12, 23. – B) übtr.: 1) der Bürzel der Vögel, Apic. 6, 240. – 2) Navis Argolica od. bl. Navis, das Schiff Argo als Gestirn, Cic. Arat. 277. – II) bildl., v. Staate, una navis est bonorum omnium, Cic.: v. der Gemeinschaftlichkeit einerlei Schicksals desselben, ubicumque es, in eadem es navi, Cic. – / Akk. Sing. gew. navem, selten navim (welche Form Charis. 126, 7 sq. geradezu verwirft); Abl. Sing. nave, zB. Verg. Aen. 5, 188, gew. aber navi, s. Charis. 47, 19. Prisc. 7, 67, der Ter. Andr. 923 u. heaut. 182 u. Cic. Verr. 5, 45 als Belege anführt; vgl. oben die Redensarten.

    lateinisch-deutsches > navis

См. также в других словарях:

  • Anker — 1. An zwei Ankern steht ein Schiff fester als an einem. Engl.: Good riding at two anchors, men have told, for if one break the other may hold. Lat.: Ancoris duabus niti bonum est. Ung.: Két istáphoz jó támaszkodni. 2. Auf zwei Ankern ruht sich s… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • M86 Security — Industry Technology, Web and Email Security Founded 1995 Headquarters Basingstoke, United Kingdom Products Secure Web Gateway, Internet security, proxy server, content filtering …   Wikipedia

  • Fickmühle — *1. Eine Fickmühle1 haben. – Eiselein, 169. 1) Soviel wie Zwickmühle. – Von allen Seiten gesichert sein. Lat.: Duabus ancoris nititur. (Binder II, 850; Erasm., 822.) – Duabus ancoris fultus. – Parva tabella sapit ternos utrimque lapillos in qua… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • ScanSafe — Infobox Company company name = ScanSafe company company type = Private company slogan = foundation = 1999 cite web url = http://www.scalevp.com/news/portfolio/20070511 scansafe.html title = ScanSafe s business brotherhood accessdate = 2008 05 04… …   Wikipedia

  • Sehne — 1. Es ist gut, zwei Sehnen zu einem Bogen zu haben. – Winckler, XI, 68. Frz.: Avoir plusieurs cordes a son arc. (Lendroy, 56.) 2. Es wird auch wol einmal mit schlaffer Sehne geschossen. – Körte, 5520. 3. Man muss die Sehne nicht zu straff spannen …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Zwickmühle — 1. Eine Zwickmühle ist ein gut Ding. Lat.: Bonum est duabus niti ancoris. (Pindar.) (Binder I, 138; Philippi, I, 63; Seybold, 58.) *2. Eine Zwickmühle haben. Auf alle Fälle gesichert sein. Lat.: Duabus anchoris niti. (Philippi, I, 125.) *3. Einen …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»